Underground Railroad, TheAlbum

Julian Jaynes was een psycholoog uit de vorige eeuw (1920-1997) met een opmerkelijke theorie. Hij stelde, met name in zijn bekendste boek “The Origin Of Consciousness In The Breakdown Of The Bicameral Mind” (1976), dat bewustzijn, zoals we dat nu kennen, nog maar zo’n 3000 jaar bestaat. Daarvoor waren de linker- en rechterhersenhelft van ons brein nog niet genoeg met elkaar verbonden, zodat men wel dacht en praatte, maar niet bewust was van zijn eigen ‘ik’. Sterker nog, Jaynes beweert ook dat de linkerhelft in de loop van onze ontwikkeling communiceerde met de rechterhelft, zodat mensen in die tijd werkelijk dachten dat ze met de goden spraken.

Voorwaar een opmerkelijke en ook controversiële gedachte. Het is het voornaamste thema van de twee plaat van de Amerikaanse groep The Underground Railroad, een viermansformatie, maar toch vooral geleid door het duo Bill Pohl en Kurt Rongey. Van één van hen, ik geloof Pohl, kan ik me een opmerking herinneren op een Amerikaans forum, waarin hij over een bepaalde proggroep zei: “het is goed als er wat meer atheïstische prog komt”. Dat men tekstueel (men zegt drie tracks in elk geval, maar volgens mij allemaal) geïnspireerd is door de bekende psycholoog, maakt duidelijk dat The Underground Railroad een niet bepaald christelijke levensovertuiging erop nahoudt.

De totstandkoming van deze plaat nam langer in beslag dan waar labelbaas Ken Golden van The Laser’s Edge op wilde wachten. Deze man, met zijn label doorgaans erg belangrijk voor kwaliteitsprog, was in de ban geraakt van de White Willow-offspring Wobbler en schoof The Underground Railroad daardoor onterecht opzij. Jammer, want een wat betere promotie en verspreiding door het gerenommeerde label had deze opvolger van “Through And Through” (wél door TLE uitgebracht) goed gedaan. “The Origin Of Consciousness” is namelijk in praktisch elk opzicht de overtreffende trap van het toch al niet misselijke debuut.

“The Origin Of Consciousness” is – zoals mensen die het debuut kennen wel kunnen raden – hyperbombastisch, ontzettend ontoegankelijk en kent een grote, zij het zeer evenwichtig scala van thema’s en uitwerkingen. Ondanks dat er slechts op weinig tracks ook maar iets van een normale melodie te ontdekken valt, zijn het stuk voor stuk wel bijzonder indrukwekkende composities, die in elk geval blijk geven van een hoge mate van bewustzijn. Want hier is over nagedacht, o ja! Ook al klinken veel solo’s als een volstrekt willekeurige aaneenschakeling van gitaargeluiden, na een miljoen keer luisteren vallen ook die puzzelstukjes naadloos op zijn plaats. De stijl van The Underground Railroad is nog geen spat veranderd, alhoewel de mosterd nooit dik bovenop de muziek ligt, zijn de invloedsbronnen gelijk aan het debuut “Through And Through” (lees de recensie hier).

Muzikaal overdonderend is het allemaal wel en het is vooral heel druk. Alhoewel invloeden vanuit alle takken van met name moeilijke prog uit heel de geschiedenis van de symfonische rock aan te wijzen zijn, komen ze nooit écht bovendrijven. Je kan er geen neoprogstickertje op plakken, noch het rangschikken binnen de avant-garde / RIO-hoek. Het is heavy soms, maar het zal progmetal-fans nauwelijks bekoren. Het heeft geroken aan met name de Amerikaanse tak van de Canterbury-sound, maar het is dat niet. Het is niet retro, maar zeker ook geen postrock. De geweldige gitarist Bill Pohl, die volgens mij geboren is met zijn instrument, geeft continu solo’s die laten horen dat een ‘normale’ solo hem stierlijk zou vervelen. De opmerkelijke getalenteerde toetsenist Kurt Rongey zou, als hem gevraagd zou worden naar zijn favoriete klassieke componisten, er geen één noemen die op Classic FM te horen valt.

Wat “The Origin Of Consciousness” verder nog kenmerkt is het avontuur, in de zin van dat niets, een melodie of een thema, nooit lang hetzelfde blijft en er een constante ontwikkeling in de muziek zit. Desondanks – en daarom noem ik dit aspect – is het zo opmerkelijk dat de plaat tevens een zeer coherent geheel vertoont. Het is ondanks zijn drukte een zeer uitgebalanceerd product. Topzwaar, maar evenwichtig. En dat is knap!

De heren hebben ervoor gekozen de plaat in eigen beheer uit te brengen. Het labeltje, voor zover het echt bestaat (een ‘bewust’ label?), noemen ze L, DM, wat staat voor Long, Dark Music. En dat is precies de juiste omschrijving van de muziek van The Underground Railroad. Het is lang én het is donker. Het geeft ons veel om over na te denken. Het is even controversieel als de theorieën van Julian Jaynes.

Markwin Meeuws