Umphrey’s McGee, vernoemd naar een ver familielid van gitarist en zanger Bayliss, is in de basis een jamband, dat typisch Amerikaanse verschijnsel: een band die live een enorme reputatie heeft voor urenlange gitaarsolo’s en een enorme schare hondstrouwe fans. Deze plaat hebben ze dan ook niet voor zichzelf gemaakt, maar voor de fans: It’s not us, maar de fans die van Umphrey’s McGee zo’n fenomeen hebben gemaakt. Daar is wat voor te zeggen, maar de plaat bewijst eens te meer dat de band veel meer in de mars heeft.
Wat wel gek is: voor een jamband hebben ze verrekt korte liedjes. Van de elf op dit nieuwe album klokken er zeven onder de vijf minuten en vier zelfs onder de vier minuten. Zelf legt de band dat als volgt uit: “We hebben in de afgelopen twintig jaar zóveel muziek opgenomen, dat we niet meer de behoefte hadden om de nummers aan te dikken. In tegendeel: al het vet is er uit gesneden.” En wat ook bijzonder is: “It’s Not Us” is een aanmerkelijk minder progressief album dan sommige voorgangers, waaronder meesterwerk “Mantis”. Er wordt meer gefunkt, er heerst wat blues, Looks had van de Talking Heads kunnen zijn en de tweede helft van Remind Me is pure hardrock. Speak Up, een ongelooflijk swingend stuk met een glansrol voor saxofonist Joshua Redman, spant wat dat betreft de funky kroon.
Het resultaat is – in de eerste plaats – een band die uitermate fris en gretig klinkt, alsof dit de debuutplaat is. Dat is voor een band met deze staat van dienst zeer indrukwekkend. De zes mannen swingen, rocken en grooven als jonge honden. In de tweede plaats biedt “It’s Not Us” een aantal puntige liedjes met kop en staart. En het zijn bijzonder sterke liedjes, You & You Alone bijvoorbeeld is een liefdesliedje om jaloers op te zijn en bovendien een zeer knap rustpunt te midden van een beste bak herrie.
Het resultaat is – in de derde plaats, telt u nog mee? – dus ook een plaat die voor de verstokte symfonaticus van ondergeschikt belang is. Het bovengenoemde Remind Me zou je prog kunnen noemen, en dat geldt voor nog een stuk of drie nummers, zoals het razendsnelle Forks, maar het merendeel is rock, funk, blues- en jazzrock en een beetje new wave.
Ik vind dat niet erg. Er staat heel veel tegenover, zoals weer een briljante mix, een plaat die als vloeibaar goud uit je koptelefoon lekt, muzikaal vakmanschap van de bovenste plank en een stel van de beste liedjes die de band ooit heeft geschreven. Met jeugdig enthousiasme hebben de zes mannen hun meest volwassen plaat ooit gemaakt. Dat lijkt me, na twintig jaar, een prestatie van jewelste. “It’s Not Us” is (bijna) geen prog, maar het is een mirakel van een album. Op deze manier kan Umphrey’s McGee nog twintig jaar mee!
Erik Groeneweg