Univers ZeroAlbum

De kans is groot beste lezer, dat u bij het zien van de titel van dit album al wit wegtrekt of erger nog, deze recensie niet leest. Want “Heresie” bezit een zekere faam, zelfs onder mensen die amper iets van Univers Zero beluisterd hebben, laat staan het album al gehoord hebben.

Doch jaagt “Heresie” meer dan elk ander album van het zo al ontoegankelijke Univers Zero een enorme schrik aan. In feite is dit album er voor een groot deel de oorzaak van dat Univers Zero als een zeer ontoegankelijke band bestempeld wordt. De reden hiervoor valt voornamelijk te vinden in de sfeer op dit album: die is namelijk heel erg duister, de overtreffende trap van duister durft men zelfs te zeggen.

Dit klinkt alsof het sterk overdreven is zoals zo vaak voorkomt met zulke vooroordelen. Maar toch is in dit geval het vooroordeel wel waar. “Heresie” is echt zo donker als mensen beweren, het is inderdaad geen plaat waar een mens vrolijk van zal worden. Ze is onheilspellend, verontrustend, duister en misschien ook niet erg toegankelijk. Is dit dan echt een plaat om wit van weg te trekken of een plaat om in een grote boog omheen te lopen? Nee, dat was wel schromelijk overdreven want “Heresie” bevat heel veel mooi werk dat toch echt de moeite waard is.

Maar wat maakt dit album dan zo bijzonder? Want eigenlijk is “Heresie” gewoon een logische voortzetting van hun eerste album, “1313” (heruitgebracht als “Univers Zero”). Net als die eersteling vinden we hier muziek die tegenwoordig als ‘chamber rock’ (of kamerrock zo je wil) wordt bestempeld. Collega Frans Schmidt noemde dit eerder al een boeiende hybride van de kracht en intensiteit van jazz en rockmuziek gekoppeld aan de avant-garde klassieke componisten zoals Béla Bartok en Igor Stravinsky. Deze knappe beschrijving geldt ook nog steeds voor dit tweede album: nog steeds doet de muziek aan bands als Magma, Frank Zappa, John Coltrane en de krautrock-bands denken.

Wat hier meer nog dan op hun eersteling van toepassing is, is de dreigende sfeer die vooral gecreëerd wordt door de fagot en hobo van Michel Berckmans, gecombineerd met het vioolspel van Patrick Hanappier en het gitaarspel van Roger Trigaux. Waar er op “1313” af en toe nog een ademruimte is, waar het lijkt alsof de band even wat ‘lichtvoetiger’ zal worden, is er op “Heresie” absoluut geen ruimte voor. Doorheen de drie composities die dit album telt, blijft constant die zeer dreigende sfeer sluipen zonder dat er enig rustpunt ingebouwd wordt.

Dat alles maakt “Heresie” een zeer zware zit waarvoor velen toch liever even voor willen passen. Natuurlijk valt dit ook voor een groot stuk te begrijpen. Want ondanks dat “Heresie” samen met opvolger “Ceux Du Dehors” vaak tot de hoogtepunten van Univers Zero worden gerekend, is het album niet echt een aanrader om mee te beginnen als je de formatie wilt leren kennen. Begrijp me niet verkeerd: dit is een schitterend album van een band in zijn eerste piekperiode, maar het is gewoon zulke zware kost dat het onschuldige luisteraars wel eens hun ontdekkingsdrang naar dit soort prog kan doen pauzeren.

Toch wil ik dit album ten zeerste aanraden, want ondanks de dreigende, duistere sfeer is dit gewoonweg een erg sterke plaat. En net zoals de voorganger is ook dit album opnieuw uitgebracht door Cuneiform Records na een remastering door Didier De Roos: volgens bandleider Daniel Denis de enige man die dit zou kunnen. En ik moet zeggen dat De Roos inderdaad weer schitterend werk geleverd heeft. Onder meer de drums komen nu een stuk meer naar voren dan eerst het geval was. Ook de stem op La Faulx is nu meer duidelijker en geeft dit nummer een nog dreigender sfeer dan in 1979 al het geval was. Maar voornamelijk klinkt het album nu een stuk voller en, zoals De Roos zelf al aangeeft, het creëert een driedimensionaal geluid.

Zoals steeds bij dit soort uitgaven is ook hier de obligate bonustrack toegevoegd in de gedaante van Chaos Hermétique. Dit is een door Roger Trigaux geschreven stuk uit 1975 dat bij Univers Zero nooit verder is gekomen dan deze vroege versie. Het vertrek van Roger Trigaux om zijn eigen band op te richten zal hier ongetwijfeld voor iets tussen gezeten hebben. Maar we horen wel stukken van dit nummer later terugkomen bij Presents Ersatz van “Le Poison Qui Rend Fou”, The Little Limping Girl en Ceux D’En Bas (Suite) van “No. 6”. Dat duidt dus ook aan dit de bonustrack iets meer rockgericht, zoals de band Present zelf, is; er wordt dan ook geen gebruik gemaakt van de fagot of de hobo. Best interessante toevoeging dus.

Maar eigenlijk was deze toevoeging niet nodig. De nieuwe mix en de daaruit volgende superieure kwaliteit ten opzichte van de 1979 verschenen versie zou al voldoende moeten zijn om de fans die de oude versie in hun bezit hebben te overtuigen. Andere liefhebbers van avontuurlijke muziek die overtuigd zijn de zwaarmoedigheid van “Heresie” aan te kunnen, kan ik alleen maar deze versie aanraden.

Peter Van Haerenborgh