Upsilon AcruxAlbum

 Het Amerikaanse Upsilon Acrux staat bekend als de grootste invloed van de vermaarde André Rieu. Met een nooit aflatende driekwartsmaat speelt het gezelschap wals na wals, en dat al sinds 1874 — en nu brengt de band een album uit bij het toonaangevende hoempapa-label Cuneiform. Ongetwijfeld zal ook dit product weer een niet te versmaden toevoeging zijn op het reeds veelvuldig gelauwerde oeuvre van het genootschap, en de toekomst is dan ook rooskleurig… Grapje! Met muziek als die van Upsilon Acrux zou André Rieu het Vrijthof nog geen vijf minuten gevuld kunnen houden, want de heren maken immers bijzonder drukke en complexe progressieve instrumentale jazzrock, waarbij er soms behoorlijk wat van de luisteraar gevergd wordt.

Met “Galapagos Momentum” brengt Upsilon Acrux haar vijfde album uit. Hoewel uw recensent niet bekend is met ouder werk van het gezelschap, is het nieuwste album zeker een reden om ook voorgaande platen eens te beluisteren, want dit studioproduct is gevuld met spannende, drukke, dynamische, onvoorspelbare maar toch gestructureerde muziek, waarbij zowel invloeden uit de jazzrockhoek als uit de “klassieke” progrock opgetekend kunnen worden. Echter, de meest bruikbare aanknopingspunten voor de gewone progressieve-rockliefhebber zijn King Crimson en Magma, waarbij Upsilon Acrux zowel qua intensiteit en spanning als qua onnavolgbaarheid raakvlakken vertoont met deze beide bands, hoewel dit allerminst wil suggereren dat de band nadrukkelijk schatplichtig is aan deze groepen.

Hoewel “Galapagos Momentum” het snelst gecategoriseerd zou worden onder jazzrock of -metal onderscheidt de band zich van veel genregenoten door een gebrek aan perfectie — in positieve zin, welteverstaan. Daar waar veel jazzrock zoals deze langskomt op Progwereld ondanks het veelal geïmproviseerde karakter bijzonder gelikt klinkt, schuwt Upsilon Acrux er niet voor om een nadrukkelijk livegeluid te laten horen. Dit betekent zeker niet dat de instrumenten niet kraakhelder in de mix zitten — het betreft hier nog altijd een Cuneiform-product — maar de distortion van de gitaren klinkt soms nét te rauw om braaf studio-achtig te klinken, en er zit soms juist een beetje echo op de drums, wat niet suggereert dat er een klinisch studiogeluid is nagestreefd. Hoewel het album (in weliswaar slechts een dag of drie) netjes in de studio is opgenomen, geeft het soms ruwe geluid de album net dat beetje “oomph” (zoals Amerikanen plegen te zeggen), of power (om maar een goed Nederlands woord te gebruiken), dat de plaat doet klinken alsof niet iedere noot is gestructureerd met behulp van lasermeetapparatuur — een indruk die veel jazzrock nog weleens wekt. Integendeel, “Galapagos Momentum” klinkt behoorlijk authentiek (urgh), voor zover dat bestaat, en is daarom beter behapbaar dan veel “schonere” genregenoten.

De variatie in gitaargeluid geeft de bandleden de gelegenheid om een veelheid aan texturen en sferen te creëren, hoewel het instrumentarium slechts bestaat uit het combo van drums, bas, en een tweetal elektrische gitaren. Zoals bijvoorbeeld Intimate Barbarian aantoont, is dit echter voldoende: zoals Robert Fripp op bijvoorbeeld “Larks’ Tongues in Aspic” door middel van zijn gitaarspel en -geluid een veelheid aan sferen weet op te roepen, gebruikt Upsilon Acrux de gitaren ook als sfeerinstrument, ook al willen ze zoveel mogelijk noten en maatsoorten in een enkele seconde verwerken. De afwisseling bereikt door de veelzijdigheid van het gitaarwerk maakt de muziek van het gezelschap ondanks het drukdoenerige karakter gevarieerd genoeg om voor de volle zevenenveertig minuten (heerlijk, zo’n lengte!) te boeien.

Hoewel Upsilon Acrux zich bevindt in een genre dat vaak gekenmerkt wordt door saaiheid vanwege dikdoenerij (voor elke overdadige noot verdwijnt er een volle procent interessantheid), weet de band zich door een bepaald live-geluid en “doe maar gitaar, dat is zat”-esthetiek bekwaam te kwijten van de taak een interessant album uit te brengen. Hoewel de muziek geenszins makkelijk toegankelijk of vriendelijk voor het gehoor is, is “Galapagos Momentum” toch een geslaagd product van een interessant en lovenswaardig gezelschap.

Christopher Cusack