Van Der Graaf Generator blijft als groep een ontzettend vreemde eend in de bijt. Brengen ze in 2005 plotseling een heuse reunie-cd uit, waarbij gevoegd een bonus-cd met jams, noemen ze die ook nog eens “Present”. Blijkbaar beseft de groep rond zanger Peter Hammill dat hun muziek werkelijk tijdloos is. Niet van deze planeet. Onaantastbaar. De reünieplaat ging vergezeld van een aantal flitsend snel uitverkochte concerten, waarvan die van 6 mei 2005 de eerste was. Deze achteraf gezien niet meer zo unieke gebeurtenis (meer concerten zouden volgen) vond plaats in de Royal Festival Hall in Londen, en een registratie ervan is nu pas op dubbel-cd verschenen. Treffend noemt de groep het verslag ervan “Real Time”, om daarmee als het ware aan te geven dat het écht gebeurd is. Een droom die uitkwam voor vele fans, haast niet te geloven, maar het gebeurde toch in real time.
De no-nonsense houding die de groep, zeker vanaf 1975, altijd gekenmerkt heeft, uit zich in het grappige detail dat je vindt op de hoes. Het concert vond plaats tussen kwart over 7 en acht minuten over 10 ’s avonds. Een vroeg concert, ik hoop dat er niemand te laat was. Jammer sowieso dat ik er niet was, want na een wat aarzelend begin met The Undercover Man, gaat het dak er reeds met het vervolgnummer Scorched Earth compleet af, waarna een oorverdovend applaus opsteekt. De immer op-en-top Engelsman Hammill bedankt koeltjes maar overtuigend met een dapper ’thank you’.
Dat de band in ongekende topvorm verkeert zal geen verbazing wekken. Misschien wel dat de uitvoering alles behalve perfect is. David Jackson blaast en toetert zich een ongeluk, Hugh Banton laat geen spaander heel van zijn orgeltje, en beroert ondertussen ook nog vaak de baspedalen (hoe doet ie het?) en Guy Evans trommelt alsof het tamelijk gemakkelijk materiaal is dat de groep ten gehore brengt. En de fijnproeversstem van Peter Hammill is door de jaren heen alleen maar gemener en valser geworden. Zeker gedurende Refugees, waarvan hij ook nog eens het eerste gedeelte zijn kopstem gebruikt, zingt hij waarlijk als een valse kraai. Het publiek, de fans, en de muziekliefhebber in het algemeen slikt het als zoete koek. Want, tja, dit is VDGG zoals wij het graag horen: rauw en ongepolijst.
Het materiaal op beider cd’s geeft tevens een uitstekend idee waar de muziek van VDGG voor staat. De setlist is voorbeeldig, want het geeft van praktisch elke plaat een smaakmakend ingrediënt. Toch is de live-plaat meer een verslag dan een ‘best-of’, want ik mis ook een aantal klassiekers, terwijl een solonummer van Peter Hammill, (In The) Black Room, wél vertegenwoordigd is. Opmerkelijk is verder ook dat alle nummers van voor 1972, dus vanaf “Pawn Hearts” (1971) en terug, in deze setting klinken alsof ze uit de periode 1975-1976 zijn gekomen. Met name het hoogtepunt van cd 1, Lemmings, heeft een zeer prettige transformatie ondergaan. Wég zijn de studio foefjes, de echo’s en de effecten en terug is de grillige compositie zélf.
Naarmate de plaat verder komt, wordt de uitvoering beter. Moest Hammill haast nog even wennen aan zijn eigen stem, met het fabelachtige Darkness heeft ie zijn overtuigingskracht (doch gelukkig niét zijn toonvastheid) volkomen terug. De conclusie is snel gemaakt: cd 2 is beter dan 1.
Op deze tweede cd brengt de groep ijzer strakke uitvoeringen ten gehore van onder meer Man-Erg, Childlike Faith In Childhood’s End en de terechte afsluiter Wondering. Hoogtepunt van deze cd is uiteraard de klassieker Sleepwalkers, waarna in het zo gehate bossa-nova-stukje (sorry, ik vind het juist leuk!) de groep heerlijk los gaat. Killer is ook leuk, maar klinkt toch wat rommelig. Maar goed, men had plezier in het optreden, zowel de band als het publiek. En het schaamteloze geblaas van Jackson aan het einde maakt zeer veel goed.
Het is een dappere keuze dat men juist dit openingsconcert van deze reünie reeks op cd heeft willen uitbrengen, omdat volgens zeggen navolgende concerten nog veel beter waren. Dat moge zo zijn, deze op 6 mei 2007 geschreven recensie (tussen 20:15 en 21:59 uur) heeft maar één conclusie: “Real Time” is een voorbeeldige live registratie van een meer dan unieke groep!
Markwin Meeuws