Van Der Graaf GeneratorAlbum

Met het vertrek van David Jackson is Van Der Graaf Generator een powertrio geworden. De toepasselijke titel van de nieuwe plaat “Trisector” verraadt volgens mij dat de heren er vrede mee hebben, zoals het thema van de hele plaat wel eens ‘berusting’ zou kunnen zijn.

Maar voordat ik daaraan toekom eerst een andere constatering: Dit is een – voor Hammill’s doen – zeer toegankelijke plaat. Begrijp me niet verkeerd, met deze muziek krijg ik nog steeds mijn vriendin in de gordijnen, maar op een paar uitzonderingen na zijn dit gemakkelijk te beluisteren stukken, zeker vergeleken met het compromisloze vorige album “Present“. Het vertrek van Jackson betekent ook dat die schurende toeters uit het spectrum verdwenen zijn en dat het orgel van Banton nog meer een hoofdrol neemt dan het al had. Daardoor krijgt de plaat een zeer authentiek, bijna warm geluid. Bijna, want het trio klinkt op sommige stukken, zoals het rammelende openingsinstrumentaaltje The Hurlyburly, uitgesproken kaal en ongenaakbaar, bijna amateuristisch, onstrak en vals. Dat kan aan de andere kant ook wel weer als humor bedoeld zijn, want in interviews roemen de heren het opnameproces en de lol die ze met z’n drieën hebben.

Dat neemt niet weg dat “Trisector” een wat trieste plaat is. Interference Patterns vertelt aan hand van wetenschappelijke begrippen dat de mens slechts een stofje is, in The Final Reel pleegt een oud echtpaar zelfmoord, Lifetime leert dat je er maar in moet berusten dat je een leven lang bezig bent met sterven, Drop Dead gaat over de pretenties van de man en het gemak waarmee vrouwen daar doorheen prikken, All That Before gaat over vergeetachtigheid, Over The Hill spreekt al bijna voor zich en beschrijft de manmoedige strijd van een leger (of de mensheid?) tegen beter weten in en in (We Are) Not Here zijn we al vertrokken. De mens ploetert, wordt ouder en legt het af.

Het zou een bijzonder chagrijnige plaat zijn geworden als Hammill, in zijn prachtige teksten, niet een hoop begrip en tederheid voor zijn onderwerpen had. Natuurlijk wordt hij nog wel eens ouderwets kwaad, zoals in het aan You Really Got Me van The Kinks herinnerende All That Before, maar ook daar gaat achter die woede een hoop humor schuil: Ik ben mijn bril kwijt, maar dat geeft niet want ik ben bang dat ik hem verbogen heb toen hij viel op het moment dat ik mijn gevallen mobieltje van de vloer probeerde op te rapen. Dat is nog eens wat anders dan een plaag vuurtorenwachters.

Hammill is in zijn teksten directer geworden, maar dat geldt ook voor de muziek. Echt lange stukken ontbreken bijna. Alleen sleutelstuk Over The Hill is langer dan tien minuten, de overige acht stukken hebben hun zegje in minder tijd gezegd. Ik vind dat wel een verbetering, de muziek en de teksten worden er geconcentreerder van en beter te behappen.

“Trisector” is, in al zijn kaalheid en droevigheid, een erg mooie plaat geworden met lekkere jazz-pianootjes, prachtige bombastische passages en – over het algemeen – erg sterke muziek. Drop Dead is een beetje een wat al te recht rockliedje en in het felle slotstuk (We Are) Not Here klinkt Hammill bijna als Tom Waits, zoveel kracht moet hij ervoor zetten. Maar verder niets dan lof voor deze drie grijze heren. Ze mogen misschien over het naderende einde zingen, wat mij betreft kunnen ze nog heel lang mee en hebben ze één van de meest relevante platen van het jaar gemaakt.

Erik Groeneweg