VangelisAlbum

Na jaren van experimenteren met geluiden, sferen en vormen van composities gaat Vangelis op het in 1987 opgenomen “Direct” niet alleen terug naar zijn geboortestad Athene, hij keert ook terug naar een compacter en toegankelijker geluid. Het belangrijkste daarbij is dat de toetsenkunstenaar zich laat bedienen van de meest geavanceerde synthesizers uit dat genoemde jaar en dat levert samen met het songmateriaal een state-of-the-art album op.

Songmateriaal? Ja, precies! Na de overwegend lange ‘movements’ van “Soil Festivities” en “Mask” en de abstractie van “Invisible Connections” staan er op “Direct” twaalf songs. Instrumentale, weliswaar en op Glorianna na zonder (opera)zang, maar er is duidelijk sprake van herkenbare thema’s en terugkerende melodielijnen binnen elk stuk.

Esoteric Recordings heeft onlangs een handjevol albums van hem opnieuw uitgebracht en “Direct” (geremasterd door Vangelis zelf en ‘good old’ Frederick Rousseau) is daarbij een uitstekende keuze.

Wie naar “Direct” luistert en bekend is met het werk van de Griek vanaf – pak ‘m beet – 1982, realiseert dat elk nummer wel een muzikale insteek bevat die op voorgaande albums al te horen is. Sommige klanken en de bombast van opener The Motion Of Stars (foutief op het hoesje vermeld als The Motion Of The Stars!) komt zo uit de soundtrack van “Antarctica”, terwijl Glorianna in het verlengde ligt van het “Mask”-album. Elsewhere en Dial Out (met een tussenstuk geïnspireerd op de opening van Tsjaikovski’s eerste pianoconcert) klinken bijna net zo spannend als de soundtrack van “Bladerunner”. De kruiden die Vangelis op het handjevol uiteenlopend klinkende albums uit de jaren tachtig bereidt, zijn nu op smaak en vormen tezamen een compact geheel.

Toch kent de plaat ook wat zwakke schakels. Rotation Logic klinkt halverwege het album als een niet afgemaakte en vooral saaie demo waarin Vangelis niet verder komt dan een tien noten bevattend kabbelend loopje. De gesampelde harp in The Oracle of Apollo komt wat kitscherig over en is echt een kindje van zijn tijd. Het album staat bol van geluiden uit de dan net ontwikkelde Roland D-50 synthesizer en de tweede generatie van Yamaha DX-7 synthesizers; beide zijn top of the bill in 1987, maar klinken anno nu te gedateerd. Het fluitgeluid van The Will Of The Wind en Metallic Rain (met een heerlijk rock intermezzo met Vangelis op drums) zijn daar ook een karakteristiek voorbeeld van.

Anders is het gesteld met de gesampelde gitaar die bijvoorbeeld in laatstgenoemde nummers te horen is, maar ook in de sterke en stevige afsluiter Intergalactic Radio Station en het door jazzbassist Jaco Pastorius beïnvloede Ave. Die stukken vormen samen met het bewogen Message (ooit een hoge notering in de Crematie Top 10!) en First Approach de zeer sfeervolle tweede helft van de plaat. “Direct” is op die momenten de perfecte soundtrack voor een nachtelijke autorit, op weg naar huis na een intrigerend avondje theater of poppodium.

Natuurlijk speelt de tijdgeest altijd mee op platen in de elektronische muziek. Zonder het jaar van uitgave te horen kan je, met een beetje kennis over keyboards en synthesizers de muziek vaak in een periode plaatsen. Wat de muziek van Vangelis zo speciaal maakt en tegelijkertijd ook tijdloos, is zijn typisch harmonische aanpak. Die schiet op “Direct” behoorlijk raak. Elk stuk van de plaat schotelt de luisteraar weer een andere wereld voor, in tegenstelling tot zijn voorgaande albums die meer een eenheid in sfeer uitademen.

Geluidstechnisch is “Direct” het prototype van een album dat, gemaakt in een tijdperk van kille producties, heel warm klinkt. Die verdienste kan volledig op het conto van de maker worden geschreven. Vangelis won met dit album een deel van zijn oude publiek terug en dat was wellicht het grootste compliment dat hij voor dit fraaie album kon krijgen. Een aanrader van de bovenste plank en een mijlpaal in de elektronische muziek van het bewuste decennium, maar ook een zeer geschikte instap voor wie nog niets van Vangelis in huis heeft en meer wil horen dan zijn overbekende hits.

Wouter Bessels