Sinds een aantal jaren doet een bijzonder fenomeen zijn intrede in de muziekwereld: de elpee maakt zijn comeback.
Hier is waarschijnlijk enige uitleg aan de jongeren onder ons noodzakelijk: de lp (staat voor long play, langspeelplaat, kortweg ‘elpee’ genoemd) was een muziekdrager, een platte zwarte schijf van vinyl met een doorsnede van 30 cm waarin groeven zijn geperst die via een naald worden omgezet in muziek, aan beide zijden bespeelbaar met maximaal 30 minuten speelduur. Het kleinood werd sinds 1948 officieel uitgebracht, de voorloper, de grammofoonplaat, bestond al sinds het einde van de 19e eeuw.
Sinds de jaren veertig/vijftig was de grammofoonplaat/lp dus de belangrijkste muziekdrager, maar eind jaren tachtig/begin negentig volledig uit beeld geraakt, vervangen door een handzamer, kwalitatief beter en minder gevoelig apparaat: de cd. Voor de nog jongere generatie onder ons: de cd, ook wel compact disc… ach, jullie snappen me wel. We bevinden ons inmiddels in het virtuele tijdperk, dat geldt voor bijna alles tegenwoordig, tot je werk en je partner aan toe. En daar heeft niemand uitleg bij nodig.
Maar die zwarte, soms zelfs felgekleurde of met foto bedrukte, schijven maken nu een soort van comeback. Mondjesmaat, dat nog wel. Volgens branchevereniging NVPI bestaat naar schatting inmiddels ruim 35% van de fysieke muziek verkoop over 2020 uit de bekende zwarte schijven in de kleurrijke 30×30 cm kartonnen hoezen. Je ziet ook steeds meer kleine platenzaakjes terugkeren in het straatbeeld, vaak gerund door gedreven muziekfanaten, zoals dat vroeger ook al het geval was. Wel een prettige onderbreking van al die HEMA’s , Blokkers en Appie Heijn’s waar ons straatbeeld van vergeven lijkt te zijn, maar dat terzijde.
Natuurlijk, in de meeste gevallen is de digitale download nog steeds onderdeel van de deal. Je kunt dat ding nog steeds niet afspelen op je smartphone, laat staan streamen. Bovendien is de markt voor fysieke muziekverkoop slechts een fractie van de digitale/streaming markt, die bedroeg in 2019 ruim 80% van de totale verkoop.
Maar toch is het opmerkelijk te noemen. Is het een hang naar nostalgie, naar vroeger? Is het de regerende trend, alles wat ‘vintage’ is? Heeft het met tastbaar bezit te maken, zoals ook de verstokte lezer nooit echt zal overstappen op een E-reader? Is het de kwaliteit van het gebodene, de diepte en het amplitudo van het geluid zelf? Moeilijk te duiden, waarschijnlijk is het een combinatie van alle eerder genoemde factoren.
Ik betrapte mezelf erop dat ik de recensie van een ouder album van Emerson, Lake & Palmer, “Pictures At An Exhibition” bij wijze van experiment vanaf elpee schreef. Wat me direct opviel is de veelheid aan handelingen die je moet verrichten voordat er ook maar iets aan geluid kan worden geproduceerd. Dat geluid valt dan niet eens tegen, afhankelijk van de liefde waarmee het exemplaar is behandeld in het verleden. En niet in de laatste plaats de duur van de afgespeelde muziek, of beter gezegd: hoe kort één plaatkant eigenlijk duurde, voordat je het weet is het tijd om dat geval om te draaien.
Maar het heeft ook wel weer wat, het bezit, het tastbare ook. Ik snap wel dat bands op deze trend inspelen, met als prettige bijwerking dat het kopiëren van een schijf vinyl toch een lastige en kostbare oefening is, het geeft de muziek-verkoop weer een (mini-) boost.
Het zal mij benieuwen of het hier bij een tijdelijke oprisping blijft of dat het een blijvertje zal blijken, de tijd zal het leren. Ik zet mijn geld voorlopig in op het eerste, maar hoop stiekem op het tweede.