Drieënhalf jaar na hun spraakmakende debuut “Burdens of the Mind” komen Broers + Klazinga met de opvolger “Second Thoughts”. Reden genoeg om de twee mannen, uhh…. drie mannen (Gerben Klazinga, Jacob Broers en Mark Smit) wat vragen te stellen over hun symfonische rockalbum. Op 2 januari 2025 spreek ik hen via WhatsApp.

Hoi Gerben en Jacob, goed weer van jullie te horen. En nu ook met Mark!
Ik wil jullie feliciteren met jullie ronduit prachtige cd! Met deze supersymfonische muziek weten jullie mij in het hart te raken, net als bij “Burdens of the Mind” gebeurde. Wat is jullie eerste gedachte bij het nieuwe album?
Jacob: we zijn een stap verder gegaan, het is professioneler en we zijn meer compleet. Ik maakte voor  de eerste cd  de teksten, maar ik ben geen zanger. Gerben en ik probeerden ook wat ondersteunende zanglijnen te doen, maar het was duidelijk dat we echte een zanger nodig hadden. Mark heeft ons geweldig geholpen met zijn teksten én de zanglijnen. Gerben en ik denken als keyboardspelers, hij als zanger en dat werkt zoveel beter. Op de vorige cd speelden veel muzikanten mee, nu is Mark Bogert de enige externe gitarist. Bij elkaar geeft dit een meer continu geluid.

Gerben, toen ik jullie een paar jaar geleden interviewde gaf je aan dat het vervolg heel anders zou klinken, een combinatie van symfo en electronic dance music. Dat pakte toch heel anders uit.
Gerben:  nou, ik kan je vertellen dat ik toch wel gelijk heb gehad. Tussendoor zijn we aan de slag gegaan met een  lounge-dance-cd, die is  uitgebracht op ons eigen label Red Icon. Het is vijftig  minuten met symphonic dance. Dat is een soort symfonische rock van vroeger met een dancebeat eronder. Er zitten grapjes in zoals stukjes Knight Area, symfo en een single-achtig iets, een hook, van  Nadine Bogert (die ook op de nieuwe plaat zingt. FN).

And then there were three…  Mark Smit zong eerder al mee. Nu is Mark officieel bandlid. Waarom vonden jullie dat nodig en waarom heten jullie dan nu niet Broers+Klazinga+Smit?
Jacob: we hebben hier zeker over nagedacht. Emerson, Lake & Palmer, waar ik groot fan van ben, heeft ook drie namen in de bandnaam…  Maar we hebben eerder een naam neergezet, stelde Gerben, die wijzigen doet afbreuk aan de continuïteit. We hebben wel als subnaam ‘And then there were three’, en deze ook op de hoes gezet, om te benadrukken dat we nu met z’n drieën zijn. Na onze eerste cd moesten we een naam hebben voor onze tweede uitgave. We zijn ook helemaal gek van “Seconds Out” van Genesis, dat lieten we terugkomen in de titel van de cd. We vonden het een goede gedachte dat Mark erbij kwam, vandaar “Second Thoughts”. En na “Seconds Out” bracht Genesis “And then there were three” uit. Dat vonden we bij elkaar wel een aardige gedachtesprong.

Ik zie dat jij bijna alle teksten schreef, Mark. Kun je aangeven waar die over gaan? Ik lees over liefde en de toestand in de wereld, klopt dit?
Mark: er is niet een allesomvattend thema, de teksten zijn gestuurd door de schrijver van de compositie, die met een bepaald idee is gecreëerd. Die sfeer wil ik behouden via de tekst. Ik werk graag met terugkerende thema’s als leven en dood en de schemerzone tussen waken en slapen. Soms is er ook iets heel anders, Countess’ Grief gaat bijvoorbeeld over een verboden liefde. De tekst past ook goed bij de muziek.  Ik probeer altijd een verhaallijn in de tekst te maken en te zorgen dat er een conclusie in zit.

Jij schrijft de teksten voor twee nummers, Jacob. Ik zie dat je hier en daar wat moeilijkere woorden gebruikt. Kun jij iets over je teksten zeggen?
Jacob:  de tekst van The Mirror is niet zo moeilijk, hoor! Iconoclast was het eerste nummer dat Gerben en ik samen schreven, in 2014. Het was bestemd om op de vorige cd te komen, maar daar hebben we toch vanaf gezien. Mark heeft het opnieuw ingezongen, eerst hadden we er een andere zanger voor. Ik was onder de indruk van de teksten op “The Sun Also Rises” van Knight Area. Met dat in gedachten heb ik de woorden voor Iconoclast verzonnen. Ik zag dat de taliban een boeddhistisch beeld in Afghanistan vernietigden, toen begon opnieuw een kruisvaart tussen alle geloven. Vandaar die titel.

Jullie album kwam pal voor kerst uit, dat lijkt me PR-technisch niet zo handig.  Een maand eerder en iedereen had ‘m onder de kerstboom liggen. Binnen Progwereld veroorzaakte jullie album de nodige opschudding, omdat iedereen had zijn jaarlijstje al klaar had en toen toeterde ik het begrip ‘jaarlijstmateriaal’ rond. Kunnen jullie uitleggen hoe dit precies zit?
Gerben: we wilden de cd eerder uitbrengen, in oktober, november, maar op het laatst moesten er nog gitaarpartijen worden ingespeeld. De gitarist was op tour met een band en zo is de release opgeschoven.
Jacob:  we hebben toch maar besloten de cd nog dit jaar uit te brengen, en we hadden meteen wel de aandacht! We zijn overigens niet zo van de PR, we willen vooral mooie muziek maken en dan zien we wel verder. We zijn wel met buitenlandse labels bezig geweest, maar dat lukte niet, daarom brachten we ook deze cd weer in eigen beheer uit.
Gerben: wel gaat The Laser’s Edge de distributie van de cd in Noord-Oost-Amerika verzorgen en er is ook interesse vanuit Japan.

Gerben, ik denk te horen dat jij het op deze cd volledig in je element bent;  je soleert er lustig op los. Is het een soort compensatie voor de laatste periode bij Knight Arena, toen jouw spel steeds minder op de voorgrond stond? Of is dit gewoon wat je het liefste doet?
Gerben: er spelen meerdere dingen. Mijn leven is de laatste twee jaar behoorlijk veranderd. Mijn gezondheid is een nieuwe fase ingegaan, het gaat langzaam wat beter, ik ben verhuisd, de studio bestaat niet meer en ik ben gestopt met Knight Area. En ik vind dat we met  “Second Thoughts” een cd hebben gemaakt die een stuk volwassener is dan ons debuut. De nummers hangen veel minder als los zand aan elkaar. Om op je vraag terug te komen, ik heb zelf een lichte voorkeur om symfo of neo-prog te maken, daarbij voel ik me iets meer als een vis in het water. Ik voel me hier inderdaad erg lekker bij en dat kun je inderdaad horen. Overigens had ik het de laatste jaren bij Knight Area ook naar mijn zin, hoor.

Ik hoor een enorm toetsenarsenaal, te veel om op te noemen. Ik ben benieuwd naar jouw instrumentarium, Gerben? Haal je ook samples van internet om bijvoorbeeld de Mellotron in jullie muziek te laten klinken?
Gerben: vanaf 2004 gebruik ik samples van de Mellotron, zo’n beetje verplichte kost in deze muziek. Ik heb dan ook wel de beste. De ‘koren’ die je hoort zijn van Tony Banks, die hij op “Seconds Out”  gebruikte en die op internet opdoken, zo rond 2007 zijn ze gelekt.  Ik werk vooral vanuit de computer, heb alle fysieke synthesizers verkocht en maak gebruik van de beste software. Ik vind dat dit verder gaat dan de beste fysieke synthesizers.

Dezelfde vraag als 3,5 jaar geleden: hoe is de verdeling tussen jullie in het toetsenspel, Jacob en Gerben?
Jacob: we doen het samen, al ligt de lead ligt bij Gerben bij het maken van de muziek. Iemand komt met een idee en dat werken we samen uit. De lead bij het spelen ligt ook bij Gerben, maar we proberen de toetsenpartijen zoveel mogelijk te verdelen.

Hoe heb jij zelf de zangpartijen ervaren op deze plaat, Mark? Ik vind dat je klinkt zoals we je kennen: sterk, vertrouwd, solide, je maakt geen gekke sprongen.
Mark: ik vond het best uitdagend, sommige nummers zijn lastig om te zingen. Hier moest ik voor bijleren, daar hou ik wel van, om de lat steeds wat te verleggen. Ik hou van allerlei genres om te zingen en daar is dit er een van. Deze cd is ook heel veelzijdig. Ik was intensief bezig om de zang perfect te krijgen, probeerde verschillende zanglijnen uit en was vaak een behoorlijke tijd bezig om het te krijgen zoals ik wilde en om zo veel mogelijk recht te doen aan het eindproduct.  Sommige stukken gingen dan weer heel snel, dan had ik het meteen te pakken.
Jacob:  Mark heeft een grote stap gemaakt, zijn stem wordt alleen maar mooier. Op sommige nummers hoor je welke waarde hij toevoegt aan ons tweeën.

Ik geef een korte analyse van jullie muziek. Ingetogen stukken, veel powerchords met soms uitbundige toetsen- en gitaarsolo’s. Niet al te ingewikkelde composities, niet vernieuwend, old school symfo, en dat alles erg goed gedaan. Hoe zien jullie dit zelf?
Gerben: hier ben ik het  mee eens. Het is volwassener dan de eerste cd. Als ik het zelf terug luister, denk ik,  hé weer een lekker nummer en nog een… Het is een bewuste keuze om muziek te maken die in de jaren 70 al eens gedaan is. We maken heel graag symfo of neo-prog en dat blijven we doen.
Mark: de muziek heeft  meer identiteit gekregen met deze cd. De inspiratie is duidelijk, we vinden dit leuk om te doen, het plezier dat wij eraan beleven staat voorop.
Jacob: ik kan niets met de kritiek dat onze muziek niet vernieuwend is, dat hoeft muziek helemaal niet te zijn. Dit soort muziek is helemaal niet vernieuwend.

Even over het artwork…
Jacob: wél vernieuwend  is de manier waarop het artwork gemaakt is. Mark had hiervoor een goed idee…
Mark: het is niet nieuw, er zijn ook al andere bands die dit doen, maar toen ik de eerste resultaten van AI zag, leek het me gaaf om dit gereedschap te gebruiken. Ik ging ermee aan de slag en al snel kwam er iets leuks uit en ik ben er best trots op. De klokken in het gezicht op het hoesje staan voor de seconden (Second) en de hand op het hoofd staat voor Thoughts.  Op andere plekken in het boekje komen de klokken en het gezicht terug.
Jacob:  Mark heeft dit – heel knap – helemaal alleen  gedaan. Ik  vind de hoes zo iconisch dat je hem zo naast “In the Court of the Crimson King” kunt zetten.

Een paar ‘dingetjes’.  Het klinkt allemaal erg goed. Op een paar plekken  (in The Test of Time en Read Me) lijkt het of de volumeknop iets te hard is opgedraaid. Foutje?
Komt “Second Thoughts” ook op Spotify?
Jacob: nee hoor, die uitbarstingen, dat is gewoon de bedoeling, anders hadden we het wel anders gedaan.  Het levert dus een verrassingseffect op! Het is zeker de bedoeling dat het album binnenkort op Spotify komt.

Ik zeg: zulke fraaie muziek en met een nu bijna complete band, jullie MOETEN dit live gaan vertolken. Trekken we meteen even de agenda’s?
Jacob:  bij de eerste cd was al bekend dat we een  projectband zijn en geen liveband.
Gerben: tijdens een succesvol verlopen hernia-operatie aan in 1997 kwam een ander mankement in mijn rug aan het licht en werd duidelijk dat ik door deze aandoening als vijftiger niet meer zou kunnen werken. Dat is uitgekomen, ik kan niet langer dan een kwartier staan of zitten, want dan gaat het koken in mijn lichaam.  Optreden is daardoor onmogelijk geworden. Dat was een belangrijke reden om met Knight Area te stoppen. Ik kan er goed mee omgaan en we kunnen daarom maar beter gewoon mooie muziek maken in de studio. De muziek door anderen laten uitvoeren is geen optie.

Dan kijken we maar vast uit naar de derde cd. Voor mij hoeft dat dan geen 3,5 jaar te duren, hoor!
Jacob: we zijn inderdaad met een volgende cd bezig, die “Trilogy” gaat heten. Dit project staat nog in de kinderschoenen, maar we zijn wel van plan om  gas te gaan geven.

Hebben jullie nog een mooie boodschap voor de Progwereld-lezers zo aan het begin van het nieuwe jaar?
Mark: ik hoop dat iedereen net zoveel plezier beleeft aan het luisteren naar de cd als wij hadden met het maken ervan. En ik hoop dat iedereen een mooi begin van het nieuwe jaar beleeft.  Gerben en Jacob sluiten zich hier volmondig bij aan…

Bedankt voor jullie tijd, ik wens jullie succes met het vervolg van And Then There Were Three en een prachtig 2025 toe!
Jacob: jij ook bedankt, Fred, voor de aandacht die je aan onze cd besteedt en ook zo snel na het uitkomen ervan!