Een afgelopen mei verschenen achtdelige docuserie op Apple TV+ beweerde dat 1971 het muziekjaar was waarin alles veranderde…
Dat leidde tot uiteenlopende reacties en terecht: je kan in zes decennia popgeschiedenis niet één bepaald jaar aanwijzen waarin het aanzicht der popmuziek radicaal veranderde. Aan de andere kant werd in elke episode wel een treffend beeld gegeven van een bepaalde muziekstroming, dan wel de samenhang tussen verschillende stromingen. Dat de progressieve, dan wel symfonische rock het onderspit delfde, mag geen verrassing zijn. Over die stroming kan Apple TV+ wel een aparte achtdelige serie maken, startend in 1967.
Maar goed, hoe treffend blijkt deze nieuwe box met vier cd’s waarop curator Mark Powell van Esoteric Recordings een flinke duik neemt in de zogenaamde ‘undergrond sounds’ uit 1971. Want er was behoorlijk wat gaande in het genre. Powell is erin geslaagd om wereldacts Yes, Gentle Giant, Emerson Lake & Palmer, Jethro Tull en Barclay James Harvest te koppelen aan Procol Harum, Caravan, Traffic, Family en zelfs Van Der Graaf Generator en Electric Light Orchestra.
Zodoende biedt deze box een kijkje in de grote namen die aan de vooravond van hun commerciële succes stonden, maar nooit het ‘underground’-jasje van zich af zouden schudden. En het siert Esoteric dat er geen gebruik wordt gemaakt van tweederangs garnituur. Van Yes vinden we Heart Of The Sunrise en I’ve Seen All Good People, van ELO het epische 10538 Overture, van Gentle Giant het legendarische Pantagruel’s Nativity en van Caravan twee tracks, waaronder Winter Wine.
Daarnaast zit in deze box ook de échte underground uit dat jaar: Samurai, B.B. Blunder, Colin Scot, Mighty Baby, Spring en zelfs John Martyn. Acts die in feite altijd underground zijn gebleven en nooit commerciële concessies hebben gedaan of het simpelweg nooit verder geschopt hebben dan een paar geflopte albums.
Natuurlijk: het merendeel is overbekend bij de liefhebber, maar hoe avontuurlijk kan het zijn om met een box als deze voor het eerst materiaal van Curved Air, Pink Fairies, Jade Warrior of Audience aan de collectie toe te voegen. In het 48 pagina’s tellende boekwerk doet Powell het verhaal van 1971 uitgebreid uit de doeken, motiveert zijn keuzes en duidt de plek waarin de betreffende act in dat jaar staat.
Dat de insteek Brits is, kan een beperking zijn, maar ook meerwaarde, want anders is het einde zoek. Tel ook nog eens de belangwekkende prog en underground uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en zelfs Italië bij deze collectie op en je zit zo aan tien cd’s. Het levert wellicht voor volgende dergelijke boxjes nog leuk compileerwerk op. En eerlijk is eerlijk, op elke compilatie valt wel iets aan te merken, maar deze “Breakthrough: Underground Sounds of 1971” komt angstig in de buurt van een volmaakte collectie Britse prog uit een bepaald jaar.