IQConcert

De jaarlijkse Xmas Bash van de Britse band IQ is voor mij toch altijd een feestje waar ik naar uitkijk. En getuige de enorme parkeerproblemen was ik niet de enige. Ook het verkeer werkte niet helemaal mee: Boerderij directeur Arie Verstegen kondigde aan dat het optreden een kwartier later zou aanvangen omdat er nog 150 man onderweg waren. Zo gezegd zo gedaan, rond kwart voor negen waren de laatste bezoekers binnen en kon er begonnen worden. Voorafgaand was er nog een moderne elektronisch versie van I Believe In Father Christmas, een ode aan de deze week overleden Greg Lake. Het vanaf tape vertolkte nummer werd nog eens versterkt door humoristische beelden op de drie schermen boven het podium.

Breathtaker van “Subterranea” uit 1997 is de verrassende opener. Knucklehead van het meest recente album “The Road Of Bones” loopt naadloos over in The Magic Roundabout van “The Wake” uit 1985, waarmee direct het oudste nummer van de set is genoemd. Bij aanvang is het geluid erg slecht hetgeen het ergste doet vermoeden voor de rest van het concert, vooral de veel te harde bas baart zorgen. Gelukkig zou dit probleem al snel verholpen worden: tijdens From The Outside, ook afkomstig van “The Road Of Bones”, de vampier song zoals Nicholls het aankondigt, is het geluid al veel beter en tijdens Erosion van “The Seventh House” uit 2001, is het probleem al volledig opgelost. Voor de liefhebbers: dit album komt binnenkort uit op vinyl. The Narrow Margin van “Subterranea” werd geïntroduceerd met een bak reclame voor de film met dezelfde naam en bijbehorende merchandise, ja je moet jezelf verkopen tegenwoordig – echte prog met een bijdrage op toetsen van Holmes, een swingende en indrukwekkende versie van het circa twqintig minuten durende nummer.

Frequency, het titelnummer van de gelijknamige cd uit 2009 is overduidelijk een publieksfavoriet, met een kristalheldere uitvoering compleet met tegendraadse gitaar en melodieuze bas. Nog een titelnummer, ditmaal The Road Of Bones van de gelijknamige cd. ‘I almost hate myself, almost, but not quite….’. Een spannende en superstrakke uitvoering, voorzien van een verblindende licht show en theatrale gebaren van Nicholls, inclusief af en toe onvaste stem. Een leeg podium, dreigende toetsengeluiden, zwervende lampen en een onbekend nummer met alle van IQ bekende elementen is de volgende act op de setlist. Het blijkt hier om een nieuw, vooralsnog titelloos nummer te gaan dat volgens ceremoniemeester Nicholls nog werk in uitvoering betreft. Een ietwat aarzelende ontvangst is het resultaat van de inspanningen van de band. Benieuwd of het nummer in zijn huidige vorm ook daadwerkelijk op het volgende studioalbum terecht komt.

Guiding Light, eveneens van “The Seventh House” wordt veel beter ontvangen door het publiek. ‘But we passed each other by like seasons out of time’, geweldige tekst. Sfeervolle intro en outro met alleen zang en piano en daartussen in een van de betere prog songs met alles erop en eraan. Guiding Light wordt gevolgd door Until The End, ook al afkomstig van “The Road Of Bones”. Failsafe is het derde nummer van het goed vertegenwoordigde “Subterranea”. Het start instrumentaal waarna Nicholls uiteindelijk de zang voor zijn rekening neemt. Tegenover de drie stukken van “Subterranea” stond geen enkel nummer van mijn geliefde “Dark Matter”, geen Born Brilliant, Harvest Of Souls of Sacred Sound ditmaal, helaas.

Prachtige beelden op drie schermen, uitstekende lichtshow, geluid ook prima met uitzondering van het begin, beetje hard tegen het einde van de set misschien. Failsafe markeert ook direct het einde van het officiële deel van de show, na ongeveer een uur en drie kwartier. Maar zanger Nicholls stelt ons meteen gerust: het is een kerstshow dus er volgt meer, gelukkig maar.

Kerst zou Kerst niet zijn met een IQ Xmas Bash als er niet extravagante verkleed kan worden, dus ook deze keer is geen uitzondering. Voor I Believe In Father Christmas is de hele band uitgerust met een setje vleugels van behoorlijke afmeting behalve drummer Cook, gehuld in een zeer toepasselijk (?) Hawaï shirt. Maar ‘madman’ Holmes gaat daar nog ruimschoots overheen. We moeten even wachten op zijn opkomst, maar dan verschijnt de gitarist uiteindelijk met een paar waanzinnige zwaan-vleugels om met zijn maten een eigen versie van de beroemde Greg Lake song te spelen. Mostly Autumn bleef enkele weken geleden dichter bij het origineel, maar het nummer krijgt deze keer een bijzondere en goed geslaagde IQ behandeling.

Ten Million Demons is het vijfde en laatste nummer van “The Road Of Bones”, een uitstekende song met dreigende sfeer, maar niet echt Kerst. Nicholls probeert het nog met de aankondiging dat er een verzameling Kerstnummers gaat komen, niet dus. Verlost van hun vleugels speelt de band vervolgens als slotnummer een intense versie van Out Of Nowhere, een track van “Ever” uit 1993. Het feestje is dan pas echt over na ruim twee uur en een beetje, ietwat kort voor een feestje. De echte feestsfeer ontbrak een beetje deze keer. Zeer professioneel als altijd en sfeervol bovendien, maar meer een regulier concert met een bonus dan een kerstshow. Natuurlijk, er waren ballonnen en gratis lichtgevende armbandjes en er hing een goede sfeer maar de echte sprankeling ontbrak toch een beetje.

Dit jaar viert de band zijn 35 jaar jubileum, er is nieuw werk onderweg getuige het nieuwe nummer op de speellijst. En dat werd ook wel tijd: meest recente werkje “The Road Of Bones” dateert uit 2014 en is dus bijna drie haar oud. In deze samenstelling is de band al weer sinds 2011 bij elkaar en lijkt daarmee zijn definitieve vorm te hebben gekregen, hoewel je het nooit weet met een band als IQ. Met bassist van het eerste uur Tim Esau en relatieve nieuwkomer Neil Durrant op toetsen zijn twee rustige, competente musici toegevoegd. Geen overdreven gedoe voor deze heren, hetzelfde geldt voor drummer Paul ‘Cookie’ Cook, de show draait grotendeels rond Nicholls en Holmes. De eerste van top tot teen gehuld in een zwart kostuum, compleet met stropdas. Hij zou zich regelmatig terugtrekken van het podium tijdens de instrumentale delen, zoals we dat van hem gewend zijn.

Maar voor mij persoonlijk blijft toch de echte blikvanger oprichter en enige overgebleven lid van het eerste uur, Mike Holmes. Zijn spel is verwant aan dat van Steve Hackett, maar hij heeft toch overduidelijk een eigen stijl. Een helaas vaak onderschatte instrumentalist maar van eminent belang voor het geluid van de band. Met zijn relaxte en sympathieke uitstraling is hij daarnaast medebepalend voor het imago van de band. En dat voor een zojuist gepensioneerde webmaster van de nationale gezondheidszorg, niet slecht.

Het optreden was niet helemaal uitverkocht, maar het zal niet veel gescheeld hebben, die laatste 150 man maakten het verschil. In de wijde omgeving was geen parkeerplaats meer te vinden, vaak een goede indicatie van de opkomst. Af en toe speelt de vergelijking op met generatiegenoten Marillion. De laatste heeft wel kans gezien de doorbraak naar het grote(re) publiek te maken, is waarschijnlijk een stuk professioneler ook. Maar naar mijn bescheiden mening ook minder leuk, minder spontaan. En IQ is in al die jaren de echte progressieve rock trouw gebleven, iets wat zeker niet altijd van de grotere meer bekende broer gezegd kan worden.

Een dag na het optreden in Zoetermeer zou de Engelse show in de O2 Academy in Islington, Londen plaatsvinden. Rest nog te melden dat recent een optreden uit 2014 onder de titel “Scrape Across The Sky”, opgenomen in onze ‘eigen’ Boerderij, op blu-ray disc is verschenen. Misschien een leuk kerstcadeau?

Verslag: Alex Driessen
Foto’s: Ard van den Heuvel