Joy UnlimitedAlbum

Oud, obscuur en female fronted deel I: Joy Unlimited – Schmetterlinge (1971)

Onze recensent Friso Woudstra was weer eens online catalogussen aan het doorspitten van slecht verzorgde buitenlandse sites waar je maar net toevallig eens op moet stuiten. Honderden elpees met het label ‘progressive’ en hij herkende slechts enkele namen. Dan maar plaat voor plaat even op YouTube intypen en zelf het kaf van het koren scheiden.

Van het Duitse Joy Unlimited had hij al wel eens wat gelezen, maar niet iets wat hem zou doen vermoeden dat we hier te maken zouden hebben met een onontdekte ruwe parel van de avant-prog. Op het eerste gezicht viel zijn oog op het label ‘krautrock’, iets wat alle Duitse progressive rock al snel meekrijgt. Het gaat hier echt om een groep die qua klank veel meer wegheeft van Amerikaanse soul als The (New) Rotary Connection en Britse jazz-rock als Nucleus, Colosseum en Henry Cow.

Zangeres Joy, zo viel hem op, had een dijk van een stem en schaamteloze performance, soms een beetje over de top wel, maar desalniettemin lekker in het gehoor. Een beetje als een kruising tussen Dagmar Krause en Janis Joplin. In 1975 zou ze overigens meedoen voor Duitsland aan het Eurovisie Songfestival las hij online; met een schlagerliedje, waardoor zelfs haar eigen fans liever op andere landen stemden. Een moment om nog maar eens stil te staan bij hoe veelbelovende carrières toch kunnen mislukken.

Het vinyl moest dan overkomen uit Griekenland, maar al een paar dagen later kon hij nog koude vinyl, koud van het pakkettenbusje van die knappe bezorgster, onder de naald leggen. Dit keer was hij echt direct overtuigd. Openingstrack Rudiment heeft een stevige opening met donkere riffs met een vette elektrische gitaar, om vervolgens prachtig open te breken met het symfonische coupletthema waarop zangeres Joy meteen een pakkende toon zet. Tijdens de refreinen gaan alle registers van Joy Unlimited  open en weet de band écht energie de huiskamer in te pompen. En wat klinkt die pompende seventies basgitaar dan heerlijk. De herpersing van “Garden Of Delights” is duidelijk van prima kwaliteit en aangezien onze recensent nummer 579 van de 1000 kreeg, zullen er nog enkele beschikbaar zijn. Het openingsnummer heeft trouwens in het midden al direct een ritmisch middenstuk dat Gentle Giant had kunnen bedenken.

Het tweede nummer, For You And Me, opent met een vriendelijk orgel en vocaal werk van Joy dat onze recensent doet denken aan het debuut van Minnie Ripperton (“Garden Of Delights”). Als de song losbarst krijgen we smeuïge jazzrock zoals je op het debuut van Chicago hoort, al is dat symfonische middenstuk met een subtiele trompet wel bijzonder creatief. Wat een prachtig arrangement ook trouwens. De gitaar riff onder het vocale gedeelte waarin de titel gezongen wordt lijkt dan een vroege heavy metal uiting, het gaat hier immers om een plaat uit 1971.

Suppression knalt ook direct de speaker uit met dikke jazzrock en stijgt nog meer in energie als de ingeplakte publieksgeluiden intreden. Een korte avant-garde solo op saxofoon doet onze recensent dan even denken aan Van Der Graaf Generator. Het liedje Rankness is een uitgebouwd jazz-bluesje, een vehikel voor de overdreven, zo niet satirische rauwe en sensuele vocalen van Joy. Face Of War opent meteen met een symfonische avant-prog stijl met daarin ook Marimba. Hier zijn de vocalen dan juist weer wat tiranniek. Het instrumentele tussenspel is erg onheilspellend. De recensent wordt dan ook verrast door het sterke, melancholisch zangthema dat volgt. Ook hier mag die vette elektrische gitaar aanvullen. Het stuk ontaardt in erg intense samenspel waarin dat me doet denken aan de stijl die Henry Cow een paar jaar later zou spelen. Daarna volgt een stukje sferische avant-garde met blazers onder de vlag van Free. Het had zomaar een stukje uit Miles Davis‘ “Bitches Brew” kunnen zijn.

Op kant twee van het inmiddels op kamertemperatuur gekomen vinyl opent Joy Unlimited met het avant-gardestuk Sensual Impressions. Hier begint de band vanuit minimalistische klanken met dwarsfluit en bouwt het langzaam uit, al lijkt het allemaal niet écht ergens te landen. Er volgt een vlotte pompende heavy prog track, Quintessence, met snelle orgelloopjes en wederom die energieke vocalen. Wederom roept Joy Unlimited hier de kritische blik van onze recensent op zich af, want dit twee minuten durende liedje had wel even tot een complete song uitgewerkt mogen worden.

Hierna volgt een dertien minuten durende suite, genaamd Emotions. Een mooie prelude met galmende vocalen doet wederom denken aan het werk van The Rotary Connection met Minnie Ripperton. Als het nummer begint valt de prachtige soul vibe op die je vandaag de dag niet meer zou kunnen reproduceren. Op zijn meest subtiel weet Joy Unlimited de spijker op zijn kop te slaan met alles wat het uit kast trekt; subtiele blazers, akoestische gitaar en mooie vintage toetsengeluiden. Als de band dan aan het rocken slaat bij subtitel Rising Mind kleurt het verrassend binnen de jazzrock lijntjes (in de traditie van het vroege Chicago), hetgeen past binnen deze suite. Het eindspel memoreert dan even kort die prachtige symfonische soul-opening alvorens zangeres Joy je muzikaal gedag fluistert.

Na deze ervaring zit er voor onze recensent maar één ding op. Het vinyl nogmaals omdraaien om nog een keer te genieten van deze unieke muzikale reis langs van zo’n beetje álles wat goed klonk rond de beste decenniumwisseling van de muziekgeschiedenis. Jazz, soul, rock, (heavy) psych en symfonische prog, deze plaat lijkt álles aan te raken. Natuurlijk gaat dit gepaard met de nodige oneffenheden. Zo opent kant twee met twee titels die Joy Unlimited een beetje in de zoekende modus vastleggen. Ook lijkt de productie die de eerste nummers zo doen knallen gedurende de plaat iets af te zwakken, al blijft deze goed overeind. Soms zien we pareltjes over het hoofd, zo concludeert onze recensent in zijn eenzame omgeving. Hij zou later die avond nog maar eens een plaatje bestellen op die Griekse website, wie weet… komt die bezorgster met dat koude busje nog eens langs.