KayakAlbum

Het is eigenlijk best bijzonder: je complete 45-jarige oeuvre in doosje. Dat overkwam onlangs Ton Scherpenzeel, toetsenist en al sinds 1972 de constante factor in Kayak. De groep uit Hilversum bleef in ruim vier decennia regelmatig wisselen van bezetting, maar bleef zich muzikaal ontwikkelen en hield altijd het zo karakteristieke bandgeluid overeind. Er zijn in Nederland weinig groepen geweest die nimmer concessies hebben gedaan naar publiek of platenmaatschappijen. Kayak is zo’n groep die altijd zijn eigen weg is blijven volgen.

Op de door Universal met veel toewijding uitgevoerde box “Journey Through Time: The Complete Studio Album Collection” staan op negentien cd’s alle studioalbums ‘back to back’. De cd’s zijn gestoken in kartonnen hoesjes die trouw blijven aan het originele artwork. Aangezien het hier gaat om een verzameling van studioalbums ontbreken de vier liveplaten. Wel maken de (unieke) studiotracks van “Eyewitness” wel onderdeel uit van de bijgevoegde bonus-cd’s. Terecht, ook omdat het de allerlaatste studio-opnamen van de Kayak-bezetting met de broers Scherpenzeel, Reekers, Werner en Slager betreft. “Eyewitness” blijft natuurlijk een vreemde eend in de bijt.

In het oogpunt van ‘compleet’ laat deze box eigenlijk niets te wensen over. De twee bonus cd’s halen de trouwe fan over om dit prettig geprijsde pakket aan te schaffen. Daarop staat een allegaartje aan veelal nooit uitgebracht werk. Voor het eerst staan beide High Tide Formation uit 1970 nummers op cd; weliswaar getrokken van vinyl, maar als aanloop naar Kayak van historische waarde. Het zijn de eerste gezamenlijke plaatopnamen van Scherpenzeel en Koopman.

Op de nooit eerder uitgebrachte demotape van Ten Ride Ticket uit 1971 debuteert gitarist Johan Slager. Zo ontstaat langzamerhand Kayak; de groep ziet in de herfst van 1972 het levenslicht. De rest is geschiedenis, met de befaamde albumtrilogie voor EMI als eerste visitekaartje. Pak gerust de in 2012 verschenen Kayak-biografie van Irene Linders erbij en je hebt samen met deze box het complete Kayak-verhaal in woord en muziek in handen.

Met name “Royal Bed Bouncer” is de klassieker uit de beginjaren, maar onderschat ook “The Last Encore” niet, de eerste plaat die Kayak in 1976 opnam voor Phonogram. Het compacte geluid wordt daarop verder uitgediept en dat levert terugkijkend het meest vitaal klinkende album op uit de jaren met Pim Koopman. Aan het einde van de jaren zeventig kreeg Kayak vooral commercieel succes, maar dat bleek van korte duur, alsmede het uitblijven van de langverwachte doorbraak in Amerika.

Toch staat op “Periscope Life” en vooral “Merlin” het beste materiaal dat de groep in de jaren met Edward Reekers heeft gemaakt. Van die eerste acht albums komen deze twee titels het beste uit de verf als nieuwe remasters, terwijl ook “Royal Bed Bouncer” behoorlijk profiteert van de oppoetsbeurt. “Phantom Of The Night” kampt, ook in deze nieuwe uitgave, nog steeds met dat vlakke geluid en blijft een kil klinkend album, ondanks de fraaie arrangementen die tracks als Ruthless Queen, No Man’s Land en het titelnummer sieren.

Van de post-2000 albums staan met name “Close To The Fire” en “Anywhere But Here” te boek als uitstekende Kayak-platen. Ze zijn afwisselend, laten een geïnspireerde groep horen en bevatten prachtig uitgediepte songs, zonder teveel herhalingsoefeningen. De drie rockopera’s, Merlin, Nostradamus en Cleopatra, staan als werkstukken op zichzelf, waarvan met name Merlin van begin tot eind een sterk uitgevoerd geheel is en sterk tot de verbeelding blijft spreken. De losse tracks uit de tweede periode, zoals demo’s en Japan-only tracks en Dear Lover (afkomstig uit de 35th Anniversary Box) vullen de bonus cd’s prima aan. De curieuze demo Happy New Year, opgenomen halverwege de jaren zeventig, maakt de cirkel rond.

De ondertitel ‘Complete studio album collection’ doet vermoeden dat het later dit jaar te verschijnen “Seventeen” de laatste Kayak studioplaat is. Sterker nog, voor die cd zit in deze box al zelfs een leeg hoesje, zonder tracklisting of andere info. Zal iemand de cd zonder hoesje gaan kopen om ‘m vervolgens in deze box stoppen? Zie het bovenal als een handig stukje marketing in aanloop naar komend najaar. Wat wel ontbreekt: een dvd met de Classic Albums-documentaire van de NCRV uit 1997, die in het teken staat van “Royal Bed Bouncer”. Iets soortgelijks deed Universal wel bij de soortgelijke box van Cuby & the Blizzards. De aflevering van Kayak was – als nooit eerder uitgebracht beeldmateriaal – een prachtige bijdrage aan deze box geweest.

Of uiteindelijk écht alle studioalbums in deze box zitten? Laten we een slag om de arm houden. Immers, het komende album leidt Kayak zijn derde periode in. Wat dat voor muzikale reis oplevert: de tijd zal het leren. Feit is dat “Journey Through Time” de waardevolle status van Kayak voor de Nederlandse popmuziek onderstreept, en die voor de symfonisch getinte popmuziek uit eigen land in het bijzonder.

Wouter Bessels