M EfektAlbum

De bandnaam van Blue Effect kent verschillende varianten en op “Svitanie” (zonsopgang) uit 1977 vinden we de afgekorte variant M Efekt. De originele bandnaam, Blue Effect, moest vervangen worden omdat de repressieve communistische overheid van Tsjecho-Slowakije na de Russische inval van 1968 strengere regels hanteerde. Engelse bandnamen waren niet meer toegestaan. Modry Efekt werd later weer verder afgekort tot M Efekt, vandaar.

Op “Svitanie” horen we de band onder leiding van gitarist Radim Hladík imponeren met een sound die aandoet als hele typische symfonische prog, al blijft de zang anderstalig en heeft de muziek toch iets van die achter-de-muur soberheid. De jazzrock-invloeden van het “Nová Syntéza” tijdperk zijn hier nauwelijks terug te vinden. Met een droog, niet-galmend geluid weet de band elk instrument te allen tijde hoorbaar te houden. Zo kun je – door je bijvoorbeeld eens een luisterbeurt te focussen op de baslijnen van Fedor Freso – heel wat muzikaliteit in de onderlaag ontdekken.

Omdat Hladík zijn gitaargeluid, speelstijl en vingervlugheid erg lijken op die van Jan Akkerman van Focus is die link alvast snel gelegd. Verder lijkt de muziek van Blue Effect ook wat op de platen van SBB van de eerste helft van de jaren zeventig.

Kant één heeft drie stukken, waarvan de eerste en laatste symfonische prog zijn in de hoogste versnelling. Ideeën, melodieën en variaties volgen elkaar in hoog tempo op en alle instrumenten knallen uit de speakers. Ej, Padá, Padá Rosenka laat zich kennen als een pastorale ballade met orgel en zang, maar ook hier vliegen de gitaren en orgels je later om de oren.

De parel van “Svitanie” is echter het titelnummer, dat heel kant twee van het vinyl beslaat. Dit kabbelende, kalme en desalniettemin erg onderhoudende stuk weet van begin tot eind te boeien. Qua energie heeft het wat weg van de “Hamburger Concerto” suite van Focus, al is Svitanie meer op blues gestoeld. De opening luistert inderdaad weg als een landelijke zonsopkomst, met prachtige mystieke orgelklanken, mooie basloopjes en een zoemende gitaar. De woordloze samenzang op het hoofdthema is zeer elegant, misschien doet het ook wel een beetje aan Yes denken. Het stuk ontwikkelt zich met mooie, op elkaar inspelende melodieën van orgel en basgitaar, een beetje zoals Gentle Giant dat had kunnen aanpakken. De band gaat los op een funky hoofdthema in een onnatuurlijke maatsoort en dan is het Hladík die met zijn galmende gitaar de eerste solo’s mag weggeven. De band weet veel spetterende variaties en intermezzo’s op dit thema te ontwikkelen en zo bouwt de muzikale spanning zich telkens verder op. Met zijn solo op de akoestische gitaar weet Hladík dan weer Al Di Meola tevoorschijn te toveren. Richting het einde passeert dat prachtige beginthema nog een keer de revue en dan verbaast het mij iedere keer weer dat er al negentien minuten opzitten.

Blue Effect consolideert op “Svitanie” de in 1975 ingezette koers met een vrij pure vorm van symfonische progressieve rock, waarbij de focus ligt op het instrumentale werk. Eigenlijk valt er weinig op dit album af te dingen, anders dan dat het niet in het Engels is gezongen en zodoende de tekstuele inhoud aan je voorbij gaat. Naar aanleiding van dit soort ontdekkingen als Blue Effect blijft het me verbazen hoeveel interessante platen er gemaakt zijn in de tijden van het Warschaupact. Juist in die jaren dat in West-Europa het progressieve genre verdreven is door punk en disco.