Oldfield, MikeAlbum

Over de hele wereld spreken Ierland en haar cultuur tot de verbeelding. Een derde van alle Amerikanen beweert Ierse voorvaderen te hebben en zowat elke stad of dorp heeft wel een zogenaamde Ierse pub waar Guinness geschonken wordt (die nochtans veelal gebrouwen is buiten Ierland). Ook de muzikale tradities van Ierland genieten veel aandacht buiten het eiland zelf. Een bekend liefhebber van de Ierse, zogenaamd traditioneel Keltische, volksmuziek is Mike Oldfield, die met albums als “Ommadawn” en “Voyager” gezien kan worden als een belangrijke verschaffer van ‘paddywhackery’, nep-Iersheid.

“Ommadawn” was Oldfields derde album en was evenals de voorgangers “Tubular Bells” en “Hergest Ridge” bijzonder populair. De titel is een verengelsde spelling van het Ierse zelfstandig naamwoord amadán, ‘idioot’. Het is vast vloeken in de kerk als ik dit schrijf, maar net als Oldfields eerdere werk bestaat ook “Ommadawn” uit een los opgebouwde collage van thema’s en melodieën gespeeld op verschillende instrumenten. Zoals gebruikelijk worden de meeste instrumenten gespeeld door Oldfield zelf, maar hij wordt ook bijgestaan door een aantal gastmuzikanten. Het album wisselt standaard proginstrumenten als elektrische en akoestische gitaar en een keur aan synthesizers af met instrumenten die gebruikt worden in Ierse muziek, zoals de bouzouki, de mandoline, de bodhrán, een soort handtrommel, en uileann pipes, een soort doedelzak.

Echter, hoewel de twee bewegingen van het album (met het korte nummer On Horseback nog vastgeplakt aan deel twee) voornamelijk bestaan uit losse stukjes gespeeld op losse instrumenten, is “Ommadawn” mijns inziens niet volstrekt onsamenhangend. Dit heeft, naar ik vermoed, twee redenen. Ten eerste is de licht nostalgische en mijmerende atmosfeer die Oldfield oproept zeer constant en sterk uitgewerkt. Ten tweede heeft Oldfield op structuurniveau volgens mij beter geluisterd naar zijn voorbeelden dan op eerste gehoor duidelijk is. Hierbij denk ik vooral aan de manier waarop uileann pipes bespeeld worden: het instrument brengt een grondtoon voort, een soort drone, waaroverheen melodieën gespeeld worden. Dit soort kenmerken heeft Oldfield breder toegepast op het album. Door te zorgen dat de muzikale achtergrond continu samenhang vertoont, heeft hij zichzelf de ruimte verschaft om een album te maken dat voornamelijk bestaat uit knipsels maar desondanks toch niet uiteenvalt.

Enfin, met mijn opmerkingen over authenticiteit en compositie in het achterhoofd kunnen we ons nu gaan buigen over de rest van de muziek. Wat mij altijd opvalt aan het werk van Oldfield is dat zijn albums veelal bijzonder geschikt zijn als filmmuziek. Dit kan leiden tot twee conclusies: een negatieve, namelijk dat Oldfields muziek zo generisch en nietszeggend is dat zij nog het beste kan fungeren als muzikaal behang, of een positieve, namelijk dat Oldfield zo goed weet wat hij doet dat hij precies het effect weet te bereiken dat hij nastreeft. Hoewel ik Oldfield niet volledig wil ontslaan van de eerste aantijging, neig ik bij “Ommadawn” toch vooral naar de tweede duiding. Ja, dit is prog light, en ja, de helikopterbeelden van de Ierse westkust doemen regelmatig als vanzelf voor mijn geestesoog, maar bovenal hoor ik hier een vakman die zoekt naar een manier om de ene muzikale traditie te combineren met de andere. En hierin slaagt hij toch regelmatig. Op verschillende momenten in “Ommadawn” word ik telkens weer een beetje verrast. Net als ik denk “I’ve got your number, Mike!” komt hij weer even onverwacht uit de hoek met de introductie van een nieuw instrument, een spannende modulatie, of een mooi crescendo op gitaar met aansluitend een mooi fluit/mandoline/bouzouki-stukje.

Als zodanig is het moeilijk om conclusies te trekken over “Ommadawn”. Nee, er is niets bijzonder authentiek Iers of Keltisch aan dit album, en nee, ook hier maakt Oldfield geen sluitende composities. Er gebeurt hier niets wereldschokkends, maar Oldfield weet goed wat hij doet en het album kent voldoende fraaie passages om de aanschaf ervan te rechtvaardigen. En in een tijd waarin iedere Amerikaanse president hard roept hoe Iers hij wel niet is en meegevoerd wordt naar een cottage waar zogenaamd zijn voorouders leefden kun je Mike Oldfield zijn ‘pick ‘n’ mix’ interesse in het land amper aanrekenen, toch?

Christopher Cusack

CD:

2CD + DVD-audio: