Soft MachineAlbum

Voor Soft Machine-fans is het hebben van een lange adem broodnodig geweest. Komt er een waslijst aan oude opnames uit, daterend tot eind jaren zestig aan toe en niet altijd even relevant, ontbreekt nét dat ene interessante optreden in Montreux uit 1974, waarop gitarist Allan Holdsworth excelleert. Een aantal bootlegs verschijnt wel, maar is slechts een lichte pleister op de wonden. Aan het wachten komt begin dit jaar een einde als Cuneiform Records, dat al jaren het archief van de groep op gepaste wijze documenteert en uitbrengt, het lukt om de opnames officieel uit te brengen. Dat kan dankzij een licentiedeal met Eagle Rock, de specialist op het gebied van opnames van het Montreux Jazz Festival.

Holdsworth komt in november 1973 bij de band, waarmee het geluid van Soft Machine op z’n zachtst gezegd openbreekt. De voorgaande platen “Six” en “Seven” laten een indruk achter van een groep in desintegratie, op zoek naar nieuwe invalshoeken en creatieve impulsen. Holdsworth vult dat laatste aspect goed in en al spelende tijdens een tournee in de eerste maanden van 1974 ontstaat nieuw materiaal. Een paar dagen na het optreden in Montreux gaat de groep de studio in om “Bundles” op te nemen. Het ‘pièce de resistance’ van Soft Machine met Holdsworth in de gelederen die, als de plaat in maart 1975 uitkomt, alweer zijn biezen heeft gepakt.

Luisterend en kijkend naar “Switzerland 1974” kom je inderdaad snel tot de conclusie dat dit optreden een belangrijk moment in de historie van de band betekent. Al het materiaal dat op “Bundles” terechtkomt komt voorbij, met het epische Hazard Profile als beste voorbeeld van hoe melodieus de groep zich aan het ontwikkelen is. De sowieso briljante interactie tussen Jenkins en Ratledge krijgt met het lyrische spel van Holdsworth, die in 1974 nog volop bezig is een eigen sound te ontwikkelen, nog meer diepgang, terwijl Babbington en Marshall zelden zo lekker hebben geswingd. Holdsworth speelt een dienende rol in de groep en wil dat ook, maar ziet al snel dat de gitaar uitgroeit tot het lead instrument. Dat is een rol die hij zo’n zes jaar later pas naar tevredenheid zal uitvoeren binnen zijn eigen band en op zijn eigen soloplaten.

Na de verbluffende uitvoering van Hazard Profile neemt het optreden wat in vaart terug en volgen stukken met diverse solo’s van andere bandleden. De fuzz-bas van Babbington in Ealing Comedy komt hard binnen en in Peff gaat Jenkins lekker tekeer op zijn hobo. LBO is de climax van de set, een drumsolo van Marshall geheel in de stijl van bijvoorbeeld zijn solo D.I.S. op “Seven”. Samengevat is dit een gevarieerd optreden waarin alle leden uitgebreid aan bod komen, maar toch is het Holdsworth die tussen de regels door in het kleine uurtje met zijn spel het meest overtuigt. “Switzerland 1974” biedt over de gehele linie fascinerende progressieve rock met een sterke jazzy inslag, maar dat minder experimenteel aandoet dan het Soft Machine-materiaal in de voorgaande jaren.

Klinkt de cd al superieur aan wat er ooit van dit optreden was te horen, de beelden op de bijgeleverde dvd laten overduidelijk zien wat voor muzikaal vuurwerk de groep in 1974 aflevert. De beeldkwaliteit laat af en toe iets te wensen over; het ziet er soms wat blokkerig en stotend uit (resultaat van een iets te rigoureuze oppoetsbeurt?) en de dvd draait niet altijd even vlekkeloos en onderbreekt soms wegens een iets te zware encoding, maar het is bij deze complexe muziek sowieso een welkome aanvulling om er ook een beeld bij hebben. De regie van deze registratie is dik in orde; zo staat de camera in The Floating World op een zingende Holdsworth gericht. Uniek moment!

Dit is zo’n release waarbij Cuneiform er alles heeft uitgehaald wat er in zit. Een interessant optreden, bestaande uit een cd en dvd, dat fraai verpakt is met een boekje vol informatie. Niet alleen een verplichte aanschaf voor de Soft Machine-aanhang, maar ook voor wie “Bundles” een warm hart toedraagt en beelden van de groep uit een interessante periode wil zien. Klasse!

Wouter Bessels