Neal Morse Band, TheAlbum

Alweer een nieuw album van Neal Morse? Als we echter goed terugkijken is dit het eerste nieuwe prog-album van hem sinds “Momentum” in 2012. Toch heb ik het idee dat we elke paar maanden met een nieuw album van deze prog-gigant om de oren worden geslagen: Transatlantic (“Kaleidoscope” en “KaLIVEoscope”), Flying Colors (“Second Nature”) en zijn eigen “Songs From November” wat overigens  geen prog is.
Omdat Morse al een aantal jaren door diverse critici, enigszins terecht, wordt beticht van de nodige herhalingsoefeningen, waren in dit verband mijn verwachtingen niet al te hoog gespannen. “Father Neal” had echter een verrassing voor ons in petto. Het nieuwe album werd, in tegenstelling tot alle voorgangers, door de complete Neal Morse Band geschreven en zou derhalve ook de titel “The Grand Experiment” meekrijgen. Een ware perestrojka in Morseland.

Wat merken de luisteraars hiervan? Na ‘slechts’ ruim 54 minuten is “The Grand Experiment” al afgelopen. Dan hebben we 37 minuten pure prog gehoord, een mooie ballad (vaste prik bij Neal Morse) en twee korte, heavy songs.
Omdat Adson Sondre geen deel meer uitmaakt van The Neal Morse Band, krijgt Eric Gilette alle ruimte om zijn gitaar skills ten toon te spreiden en niet zonder succes. Met de souplesse en accuratesse van een bekend merk scheermes, drukt hij zijn stempel op dit grote experiment. Waar Neal Morse vaak de openingsthema’s van zijn epics via een vette synth door de speakers laat schallen, horen we nu vaker een mooie snijdende gitaar. Ook vocaal levert Gilette een belangrijke bijdrage waardoor we soms verlost worden van die eeuwig jubelende en donderende stem van Morse. Verder hebben de teksten een minder pregnant religieus gehalte.

Het album opent met een prachtig messcherp A  capella “Leave It All Behind You” waarna de bekende instrumentale tornado van Morse losbarst en het eerste thema op gitaar! Het refrein van dit nummer is zo’n typisch blije gospelchorus waar Morse patent op lijkt te hebben. Halverwege komt de tornado even tot rust, maar dat duurt niet lang, want dan krijgt Portnoy het op zijn heupen. Hij geeft zijn stokje door aan Gilette die er vervolgens een prachtige ‘Holdsworthy’ solo uitgooit. Maar ja, Neal moet natuurlijk ook een solo hebben. En jawel hoor, de klokken kondigen het al aan: zo belanden we allemaal, “Leave It All Behind You” zingend, in de kerk. Wel weer echt zo’n kippenvel moment hoor.

Het titelnummer is een soort AC/DC meets Whitesnake met gastrolletjes voor The Mamas & the Papas en The Spocks Buggles. Waterfall is een mooie kabbelende ballad met veel CSN&Y-achtige, loepzuivere samenzang. Knap dat men het aangedurfd heeft om bij dit nummer geen drums in te zetten. Maar Portnoy haalt zijn gram in Agenda, dat, wat mij betreft, van de agenda geschrapt had mogen worden. Het pièce de resistance van dit album is Alive Again. In de opening creëert de band een geluidsbeeld dat duidelijk refereert aan Yes in de “Going For The One” / “Tormato”-periode. Daarna ontwikkelt zich een echte Neal Morse epic met diverse thema’s in verschillende muzikale settings, meerdere instrumentale achtbanen met of zonder loopings en natuurlijk fraaie refreinen. Na 13:30 minuten lijken de heren zelfs, al rollebollend, te zijn verdwaald in de muzikale speeltuin van Wolfgang Amadeus Mozart. Portnoy weet ze echter weer bij de les te houden. Erg mooi is ook het vocale intermezzo van Bill Hubauer rond de 17 minuten, waarna deze epic langzaam naar het bombastische einde toewerkt.

Heeft deze andere aanpak nu tot wezenlijk andere muziek geleid? Nee, met name de epics blijven duidelijk het Neal Morse-watermerk behouden. En dan weet je ook dat er het één en het ander te genieten valt. Er hebben wel wat accentverschuivingen plaatsgevonden waardoor de gitaar een grotere rol heeft gekregen en er vocaal meer variatie wordt geboden. De kortere songs kunnen mij niet echt overtuigen. Ze zorgen er samen met de kortere speelduur van het totale album wel voor dat “The Grand Experiment” lichter te verteren is dan veel van zijn voorgangers, die vaak topzwaar waren.

Voor deze recensie kon ik helaas alleen beschikken over de zogenaamde Single Disc Editon. De Special Edition bevat twee nieuwe nummers, een cover van MacArthur Park, live-uitvoeringen van The Creation en Reunion en een dvd met een ‘making of’. Voor de liefhebbers!

Math Lemmen