TheocracyAlbum

“Wanneer jij van mening bent dat dit past waarbinnen wij schrijven, prima!”, antwoordde onze hoofdredacteur op mijn voorstel om aandacht te besteden aan “Mosaic”, het vijfde album van de Amerikaanse progressieve powermetalband Theocracy. Geen van de vier voorgaande platen was gerecenseerd op Progwereld, dus dit leek me een mooie gelegenheid om daar verandering in te brengen. Ik riep dan ook: “Tuurlijk past dit. Als we een band als Avantasia coveren, is er op Progwereld ook ruimte voor Theocracy!” Een uitspraak met (iets te veel?) overtuiging, waar ik tijdens het luisteren en recenseren van “Mosaic” nog geregeld aan teruggedacht heb.

Theocracy is in het begin van de 21^e eeuw begonnen als eenmansproject van de Amerikaanse multi-instrumentalist Matt Smith, maar inmiddels uitgegroeid tot een meer traditionele band. Smith is naast de zang nog steeds verantwoordelijk voor het gros van de composities en de productie. Het ligt op basis van de bandnaam (een theocratie is een staatsvorm waarin alle gezag van een godheid afgeleid wordt) voor de hand dat Theocracy een christelijke band is. Het is in dat licht niet verrassend dat de enige vermelding van Smith op Progwereld tot dusver een verwijzing was naar zijn gastrol als Ruben op Neal Morse’s “The Dreamer”. Minder gelovigen die Theocracy op basis van Smith’s religieuze overtuiging zouden negeren, doen zichzelf echter tekort. Zijn teksten zijn niet prekerig en lijken op latere albums steeds universeler te worden, met een focus op thema’s als menselijke twijfels, zonde, onzekerheid en vertrouwen. Dat geldt zeker ook voor “Mosaic”, waar pas op de tweede helft van het album het christelijke fundament in de songtitels naar voren komt.

In den beginne was Theocracy een typische progressieve powermetalband, waarbij complexe songstructuren en lange tracks werden gecombineerd met de snelheid en energie van de powermetal. Het geluid zat een beetje in het straatje van een Pagan’s Mind, ook al omdat de stem en vocale benadering van Matt Smith aardig tegen Nils K. Rue aanschurken. Op meer recente albums verschoof bij Theocracy de balans al geleidelijk richting powermetal, maar “Mosaic” zet daarin nog een forse stap. Een aantal riffs neigt zelfs richting thrash metal. Het hangt wellicht samen met het toetreden van Taylor Washington als leadgitarist. Het geluid van zijn andere band Paladin (niet de Britse 70s progrockband!), ergens tussen Amerikaanse powermetal en thrash in, lijkt hier door te sijpelen. Het is in die zin ironisch dat we Theocracy op Progwereld introduceren juist op het moment dat de band steeds minder “prog” wordt.

Dat impliceert overigens geen radicale richtingsverandering van pakweg Genesis naar Slayer. De basis van Theocracy lag altijd al in de metal, en dat bandgeluid blijft ook op “Mosaic” intact. De hardere elementen worden nog wat steviger aangezet, maar er blijft altijd aandacht voor sterke melodieën in zowel de zanglijnen als de instrumentale omlijsting. The Sixth Great Extinction bevat de meest catchy Metallica-riff sinds Enter Sandman. Op andere momenten refereert Theocracy aan de mastodonten van de progressieve powermetal. Eerste single Return To Dust heeft een Avantasia-vibe, vooral in het melodieuze meerstemmige refrein. Sinsidious (The Dogs Of War) doet met zijn staccato riffs denken aan Symphony X’s  “Iconoclast”. Het rustpunt op “Mosaic” wordt gevormd door The Greatest Hope, een jaren 80 powerballad die niet had misstaan op Knuffelrock deel 28.

Het slotstuk Red Sea (jawel, gebaseerd op het bijbelverhaal van Mozes) is de meest progressieve en epische track. Het is met ruim negentien minuten verreweg het langste nummer en biedt de grootste muzikale variëteit. Tempo- en sfeerwisselingen, oriëntaalse klanken, uitgesponnen instrumentale passages en solo’s: hier komt de prog(metal)liefhebber op de valreep alsnog uitvoerig aan zijn trekken. Vooral het laatste kwart van Red Sea doet door de gitaarmelodie en de gezwollen koorzang denken aan Savatage ten tijde van “Dead Winter Dead”.

Daarmee is “Mosaic” al met al een sterk en gevarieerd metalalbum geworden. De band heeft afstand genomen van het Europese powermetalgeluid in de stijl van een Helloween of Rhapsody, dat op eerdere albums geregeld de kop opstak. Die blije meezingrefreintjes met hyperactieve huppeldrums waren nooit aan mij besteed, dus deze meer donkere en soms zelfs agressieve muzikale benadering bevalt mij prima. Daar staat tegenover dat ik het meer progressieve en symfonische geluid van bijvoorbeeld het Theocracy-debuut uit 2003 toch wel mis. Het maakt “Mosaic” een album dat metalfans uiteindelijk meer zal aanspreken dan pure progliefhebbers. Is deze plaat dan nog wel “Progwereld-materiaal”? Daar valt absoluut over te discussiëren, maar de eindconclusie maakt me persoonlijk niet veel uit. Ik heb hoe dan ook een van de lekkerste powermetalalbums van 2023 gehoord.