Scherpenzeel, TonAlbum

“Virgin Grounds”, het ‘nieuwe’ album van Ton Scherpenzeel, vooral bekend van Kayak, is een verbeterde heruitgave van een instrumentaal album dat oorspronkelijk was gecomponeerd voor een televisieserie, ‘Conquer The Arctic’ (1991). Het werd destijds uitgebracht onder een alias, Orion. Verschillende nummers zijn opnieuw gearrangeerd en er zijn twee nieuwe nummers toegevoegd aan het originele album, Departure en Arrival.

Scherpenzeel zegt hier zelf over: “Toen ik me in dit project verdiepte, voelde ik dat de oude synthesizervlam steeds verder werd aangewakkerd. Ik werd geïnspireerd door beelden van de uitgestrekte zilverwitte landschappen en hun overweldigende leegtes; het versterkt het gevoel van menselijke trivialiteit in vergelijking met het pure en ontzagwekkende van de natuur.”

Het instrumentale album bevat dertien nummers. Er zal slechts een beperkt aantal exemplaren van genummerde en gesigneerde cd’s beschikbaar worden gesteld. Voor zover de officiële informatie van de platenmaatschappij.

Verwacht geen Kayak of iets dat maar enigszins daarmee vergeleken kan worden. Of het moet het instrumentale deel van Scherpenzeel’s tweede solo-album “Heart Of The Universe” uit 1984 zijn. Het album bestaat eigenlijk uit drie delen: een deel is geïmproviseerd, een aantal stukken heeft een muzikale kop en staart en anderen zitten daar ergens tussen in. Je zou het kunnen zien als een ‘verloren’ album, ontrukt aan de vergetelheid, afgestoft en verfrist, klaar om een nieuwe kans te krijgen.

Ik was natuurlijk nieuwsgierig maar heb op YouTube/Google geen beelden kunnen vinden van de oorspronkelijke documentaire/film. Maar je kunt je er wel iets bij voorstellen. OK, ijs en sneeuw zijn een gegeven, daar kun je niet onderuit. Maar je kunt ook je eigen beelden erbij oproepen, dat is niet zo moeilijk. Zo kan ik me beelden met water, ruimtevaart en natuur voorstellen bij de muziek van “Virgin Grounds”.

Het blijft altijd lastig om instrumentale muziek te duiden, zeker als er alleen sprake is van synthesizer als voornaamste (enige) instrument. Daarom kies ik voor een andere invalshoek als ik de muziek die ik hoor probeer te beschrijven: gevoel. Sfeervol, sacraal, slaapverwekkend, intrigerend, yoga, diepte, rustgevend, traag, grandeur, sterrenhemel, saai. Maar ook ritmisch, modern, melodieus. Dat zijn de associaties die bij mij worden opgeroepen bij beluistering van Scherpenzeel’s solowerk uit 1991/2023.

Soms dreig ik de aandacht te verliezen, vooral de langere nummers lijken tijdvullend en ietwat langdradig. Niet zo gek ook: ze zijn door de componist/toetsenist al improviserend tot stand gebracht en dienden louter en alleen het doel om beelden van muziek te voorzien. Een drietal nummers dat op deze manier tot stand is gekomen kent gezamenlijk een speelduur van circa 25 minuten. Dat is lang, heel lang op een totale speeltijd van 67 minuten. De Engelsen hebben een mooie kreet hiervoor: ‘noodling’, aanklooien, maar dan op een positieve manier.

Toch bevat het album ook een aantal echte nummers, songs bijna, met melodie, kop en staart, bijna symfonisch zou ik zeggen. Die nummers bevallen mij persoonlijk het best. Dan heb ik het met name over het openings- en afsluitende nummer, beide speciaal voor de heruitgave gecomponeerd. Opener Departure klinkt ritmisch en modern, maar ook het titelnummer van de tv-serie, Conquer the Arctic, is een uitstekend nummer met vaart en spanning, plus een heroïsch thema, optimistisch van aard. Had zo op een Kayak album terecht kunnen komen. Ook Snowscape bevat een echte songstructuur, met een aan Kayak/Vangelis (I Hear You Now) refererende, sterke melodie. Ik wil er nog een paar uitlichten. Crystal Waves is een ultrakorte melodische song, terwijl Frozen Air vooral intrigeert met een drumsound die verwijst naar Peter Gabriel/Phil Collins. Het afsluitende Arrival tenslotte is een sfeervol stuk in de trend van Lost Blue of Chartres, een prachtige afsluiter van het album, Kayak-waardig. Een nieuw hoesontwerp van Kerrie Savage rondt het album af.

Er staat voor elk wat wils op “Virgin Grounds”, vooral voor de rustige momenten: koptelefoon op, ogen dicht, dat lijkt me de optimale manier van het beluisteren van dit album. Het geluid is mooi en vol, de oude synths komen door een goede productie en remastering prima uit de verf. Dit is vooral geschikt voor fans van sfeervolle, goed gemaakte synthesizermuziek. Ik heb er in ieder geval een goed gevoel bij. En wat is er mis met yoga?!

Lees ook ons interview met Ton Scherpenzeel.