SmalltapeAlbum

In 2021 was Smalltape voor mij dé verrassing van het jaar. Het derde album van de sympathieke Duitser Philipp Nespital, “The Hungry Heart”, draaide overuren op mijn platenspeler en eindigde dat jaar op de eerste plaats van mijn jaarlijst. Nu is er “Tangram” — een muzikale puzzel van zeven stukken, die een ongekende diepgang en schoonheid blootlegt.

Na “The Hungry Heart” en diverse optredens (waaronder op Night of the Prog) zat Philipp Nespital er creatief behoorlijk doorheen. Hij dwong zichzelf weer met muziek bezig te houden via een zelfopgelegde challenge die hij One Tune a Day noemde: elke dag moest hij iets met muziek doen. Dat kon een stukje melodie zijn, een gitaarriff of een zanglijn. Zo ontstonden langzaam de contouren van een nieuw album.

Een tangram is een van oorsprong Chinese puzzel die uit zeven stukken bestaat. Ze kunnen samen één vierkant vormen, maar ook oneindig veel nieuwe figuren. Voor Nespital is dat een symbolisch beeld van het leven zelf: breekbaar, veranderlijk, maar vol potentieel. Die gelaagdheid hoor je ook in de muziek terug. Het album is zowel groots als minimalistisch, intiem én bombastisch, organisch en toch tot in detail uitgewerkt. In het interview dat ik met hem had, zegt hij: “De afzonderlijke stukken zijn verschillend, maar ze passen uiteindelijk bij elkaar. Dat idee — van losse elementen die samen een nieuw beeld vormen — voelde heel waarachtig.”

Waar “The Hungry Heart” nog regelmatig deed denken aan Steven Wilson, is dat op “Tangram” minder het geval. De muziek is veelzijdiger en je hoort meer jazz- en filmische invloeden. Na het korte No Time (I) schiet Nespital met Goodbye meteen naar grote hoogten. Een enorme muur van geluid knalt uit de speakers en roept een bijna oergevoel op. Het doet denken aan de filmmuziek van Hans Zimmer in “Inception”. Nespital creëert deze sonische storm door lagen van toetsen, gitaren, orkestsamples en zelfs zijn eigen stem samen te voegen. Elke keer als die muur van geluid voorbijkomt, krijg ik kippenvel. Hij weet je als luisteraar volledig zijn muzikale labyrint in te trekken. En net als je denkt het nummer te doorgronden, gooit hij het roer 180 graden om met een akoestisch gitaarstuk dat knipoogt naar Genesis’ Aisle of Plenty. Maar door de subtiel dreigende toetsen weet je dat er nog iets in het vat zit. Dat blijkt een zalige gitaarsolo van Flavio De Giusti te zijn, die alles openbreekt. Wat een geniaal nummer.

Het contrast met Phoenix kon niet groter zijn, maar ook hier maakt Nespital diepe indruk. De zang staat vooraan in de mix, waardoor hij letterlijk dichtbij komt. De saxofoon doet zijn intrede, net als de jazzy klanken van de Fender Rhodes (voor de liefhebber: Philipp Nespital gebruikt voor al zijn toetsen de Nord Stage). Het ingetogen karakter wordt plots opgeschud door een indrukwekkende, tegendraadse kakofonie van toetsen, gitaar en overdrive-saxofoon.

Het knappe aan deze plaat is dat je als luisteraar voortdurend op het verkeerde been wordt gezet. Wanneer je denkt een nummer door te hebben, komt hij met een wending die je niet zag aankomen. Dat is het duidelijkst hoorbaar in Selene. Tot halverwege voelt het als een warm bad, maar dan volgt er een passage met akoestische gitaar, stuwende percussie en jazzy toetsen. Het is zo anders dat je even moet schakelen, maar het past wonderwel.

Philipp Nespital is sound designer van beroep. Hij ontwerpt muziek, maar ook specifieke geluiden voor films, series en commercials. Die expertise hoor je op “Tangram” terug. Het album is exceptioneel goed geproduceerd: alles klinkt kraakhelder en perfect in balans. Let bijvoorbeeld op de drums — het is alsof Nespital met zijn drumstel bij je in de kamer zit. Gold Digger klinkt geweldig door de lichte beat, en ik vind het prachtig hoe je zijn vingers over de snaren van zijn akoestische gitaar hoort schuiven. Productioneel vormt Behind the Glass het hoogtepunt. Ik luister het nummer steevast met ingehouden adem. Het klinkt als een liefdesliedje, maar het gaat over een stalker die van buiten naar binnen gluurt. De manier waarop de ‘camera’ als het ware langzaam van binnen naar buiten beweegt, is fenomenaal gedaan.

Tijd om de balans op te maken: bij een groots album horen grootse woorden. “Tangram” is een album uit de buitencategorie. Deze muzikale puzzel, opgebouwd uit zeven stukken, is net zo veelzijdig en intrigerend als zijn Chinese naamgenoot. Een meesterwerk dat laat horen dat Smalltape tot de absolute top van de moderne progressieve muziek behoort.

Je bestelt het album via Burning Shed of Just for Kicks.
Lees vooral ook het interview dat ik met hem had over deze release.