Isildurs BaneAlbum

Eigenlijk had Isildurs Bane haar dubbel-live-CD “MIND – Vol. 2” moeten verpakken in kringlooppapier. Want recycling is hèt handelsmerk van de band van Mats Johansson, wat nog eens verwoord wordt in de toelichting in het CD-boekje van Thomas Olsson: “MIND Vol. 2 is a montage, an interpretation, a deconstruction and reconstruction into something new. Or, in other words: Do – Undo – Redo.” Deze dubbellaar is dus niet zomaar een live-registratie. Zo zijn er naast de diverse concertopnames ook studiostukken te beluisteren.

De zes Extroversions bijvoorbeeld zijn verbindende passages tussen de veelal lange composities en zijn opgebouwd uit een mengeling van materiaal dat gebruikt werd voor theaterproducties en geluidsfragmenten. Deze intervallen zorgen ervoor dat “MIND Vol.2” als een geheel overkomt. Dit idee wordt nog versterkt doordat ook de live-opnames in elkaar overlopen, ongeacht of nu het ene deel uitgevoerd werd door een orkest en het andere door een vijfmansband en of nu opgetreden werd in een concertzaal of een veredelde kroeg als Spirit Of 66 (Verviers, België). Het is verder zeker geen verrassing dat er ook nieuw werk te bewonderen is. Allereerst is er een bewerking van Maison Des Fous (The Asylum), een ballet uit 1920 van de Zweedse componist Viking Dahl. Echt nieuw is het ruim twintig minuten durende Celestial Vessel, met onder andere prachtig trompetspel en Johansson die voor het eerst gebruik maakt van die wonderlijke Theremin. Het stuk gaat ongemerkt over in het introverte Unity en The Pilot. Deze van “MIND Vol. 1” afkomstige tracks geven overigens op goede wijze weer dat Isildurs Bane absoluut geen gevoelloze muziek maakt, zoals fraai geïllustreerd wordt in de ontroerende, Focus-achtige gitaarpartij in The Pilot. Het is daarom goed om nog even in herinnering te brengen dat MIND niet staat voor “verstand”, maar een afkorting is voor de werkwijze van Isildurs Bane, Music Investigating New Dimensions, zoals te lezen in het eveneens door Olsson geschreven voorwoord voor “MIND Vol. 1”.

Een goed voorbeeld voor deze werkwijze is de verzameling miniaturen, La Rûche. Deze stukken werden oorspronkelijk gecomponeerd voor percussie en viool, terwijl de eerste plaatopname verscheen op het album “The Zorn Trio Play Mats Johansson”, alwaar het gespeeld werd op piano, viool en cello. Vervolgens werden ze verweven in Holistic Medicine van MIND 1, terwijl de interpretaties die uiteindelijk op MIND 2 terecht zijn gekomen live in de studio werden opgenomen. Ook de andere op deze CD’s te bewonderen nummers zijn grotendeels bewerkingen van bestaand materiaal, dat eerst vastgelegd werd op respectievelijk “Cheval – Volonté De Roche” (1989), “The Voyage – A Trip To Elsewhere” (1992) en “MIND Vol.1” (1997), de laatste drie studioprojecten van Isildurs Bane. De manier van herarrangeren is al net zo verbluffend als de muziek zelf. In Opportunistic Medicine bijvoorbeeld worden, omdat de situatie ernaar vroeg, twee aparte composities samengevoegd tot één geheel. In dit geval moesten de oorspronkelijke arrangementen voor een kamerorkest en rockband herschreven worden voor een vijfmansformatie. Verder is de muzikale weergave van het leven van de excentrieke kunstenaar Adolf Wölfli, die in de vorm van vier composities als een rode draad door The Voyage liep, tot één stuk omgesmeed, inclusief het sluitstuk Exit Visa.

Tenslotte nog een woord over het soort muziek van deze Zweedse band. Tegenwoordig produceert men allang geen Camel-achtige symfo meer, zoals in de beginjaren, en ook de symfonische jazzrock uit het midden van de jaren 80 is nagenoeg verdwenen. Isildurs Bane maakt een soort totaalmuziek, waarvoor de term progressieve rock niet toereikend is. Een grondige analyse van een compositie als Cheval zou muziekstijlen opleveren als klassiek (zowel traditioneel als modern), jazz, symfo, folk, fusion, ambient en vaudeville. Maar omdat alles vlekkeloos in elkaar overvloeit ontstaat een hele nieuwe stijl, waarin ook ruimte is voor modernere genres als drum’n’bass en techno. Het zou dan ook niet verbazingwekkend zijn als er bij een komend concert een DJ op het podium stond. Isildurs Bane is dus het voorbeeld van een band die zich niet in één hokje laat vangen. Beluisteren is dan ook de enige raad die ik kan geven mocht deze beschrijving niet genoeg zijn.

Toegegeven, het is zware kost, zeker voor een niet-ingewijde. Zelfs iemand die bekend is met het werk van deze groep zal niet gauw beide CD’s (in totaal meer dan tweeënhalf uur speeltijd!) achter elkaar draaien. Maar voor wie er open voor staat loont het uiteindelijk de moeite. MIND 2 vormt dan zowel een goede kennismaking met de laatste 12 jaar van de band (waarbij de oorspronkelijke CD’s door de compleet andere arrangementen hun waarde behouden), als een kompleet nieuw indrukwekkend werkstuk.

Christian Bekhuis