In 1983 had Marillion de hele progwereld op zijn grondvesten laten schudden met het fantastische album “Script For A Jester’s Tear“. Er werd dan ook reikhalzend naar het tweede album van deze Engelsen uitgekeken. “Fugazi” is het tweede deel van de trilogie rondom de (jeugd)gedachten en herinneringen van frontman Fish. “Script…” speelde zich af in de speelkamer en met “Fugazi” zijn we in de slaapkamer aanbeland.
Evenals bij het vorige album is de hoes van “Fugazi” een waar kunstwerk van de hand van Mark Wilkinson. De schilderijen die je aan muur ziet hangen en de ruïne die je door het raam ziet, zijn door de vrouw van Wilkinson geschilderd. Op de sofa naast de nar (Punch) is de kameleon van “Script…” te zien en de vogel met de trouwring in de bek zou weer terug komen in de hoes van “Misplaced Childhood”. Op de grond in de kamer liggen de hoezen van “The Wall” van Pink Floyd, “Over” en “Fool’s Mate” van Peter Hamill en de Marillion single Punch & Judy. In de display van de videorecorder is het jaartal van de release af te lezen: 1984. Het was eigenlijk de bedoeling dat het album de titel: “Afterthoughts Glow Afterwards” mee zou krijgen. Pas toen Fish het boek “NAM” van Mark Baker dat gaat over de Vietnam oorlog had gelezen, kwam hij op de titel “Fugazi” wat vrij vertaald ‘Fucked Up, Got Ambushed, Zipped In’ betekent. Het beeld dat Fish van de wereld heeft is duidelijk. Hij zingt het zelf in het titelnummer: “Do you realise, this world is totally Fugazi”.
Muzikaal en tekstueel is “Fugazi” evenals zijn voorganger ijzersterk. Het album opent met Assassing. De intro doet wat oosters aan en heeft inventief drumspel van nieuwkomer Ian Mosley die de met ruzie vertrokken Mick Pointer (nu Arena) verving. Het nummer kent een sterk toetsenthema en lekker fel gitaarspel. De zang van Fish is overdonderend en agressief. De toetsensolo van Mark Kelly is typerend voor het Marillion van die tijd en het bekende zwevende en doorklievende geluid was voor vele latere toetsenisten een voorbeeld en zou tot op de dag van vandaag ontelbare keren geïmiteerd worden. Aan het einde van het nummer zegt Fish: “…and what do you call assassins who accuse assassins anyway, my friend?” Deze zin komt letterlijk uit de film “Apocalypse Now” van Francis Ford Coppola. De zin wordt in de film door Marlon Brandon uitgesproken tegen Martin Sheen.
Het korte en pinnige Punch & Judy (bij ons bekend als Jan Klaassen en Katrijn) gaat o.a. over de sleur die vroeg of laat in relaties komt opzetten. Fish zingt in het nummer over ‘Mogadons’. Dit is een soort valium dat vaak door vrouwen op middelbare leeftijd werd geslikt die zo de realiteit van alledag probeerden te vergeten.
Jigsaw is nog altijd een van mijn favoriete (oude)Marillion nummers. De perfecte wisselwerking tussen de rustige en ingetogen stukken en de passages waarin Fish alles eruit gooit, zijn daar verantwoordelijk voor. Het subtiele en kinderlijke toetsenthema is simpel maar zeer doeltreffend, het warme basspel van Trewavas is subliem en de gitaarsolo van Rothery is prachtig slepend en hyper melodieus. Een schoolvoorbeeld van een sterk neoprog nummer.
Nog een hoogtepunt ? Dan moet ik echt She Chameleon noemen. Het opent met een spannend thema op kerkorgel dat Mark Kelly op een echt kerkorgel inspeelde. De gitaarsolo van Rothery is ook hier weer ijzersterk en dan hoor je ook meteen waar bijvoorbeeld John Mitchell (Arena) o.a. zijn mosterd vandaan haalt. De teksten heeft Fish geschreven n.a.v. van zijn eerste kennismaking met groupies. Het nummer ademt tekstueel één en al sex.
Incubus is wat meer ingetogen en ook dat gaat de band prima af. De langgerekte gitaarsolo van Rothery is werkelijk smullen, ook als Fish er door heen zingt blijft het genieten. Zoals bij alle nummers is het de melodie die je telkens weer klemvast grijpt. De overgangen zijn natuurlijk en het geheel blijft pakkend en boeien. Maar het is toch zanger Fish die hier de show steelt. Hij is boos, agressief, verdrietig, gekwetst en sarcastisch. Hij zingt, schreeuwt, fluistert, is ingetogen en gooit zijn frustraties eruit. Hij is ongelofelijk veelzijdig, weet constant kippenvel op te wekken. De beeldende manier waarop hij zijn boodschap zingt, kom je tegenwoordig zelden meer tegen. Gelukkig kunnen we het op deze klasse plaat telkens opnieuw beleven. Wat een belevenis!
Maarten Goossensen