Duda, MariuszAlbum

Artificial Intelligence (AI, of in het Nederlands kunstmatige intelligentie) is allang geen onbeduidend hulpmiddel meer dat alleen voor wetenschappelijk onderzoek wordt gebruikt. Mede dankzij ChatGPT heeft kunstmatige intelligentie aan populariteit gewonnen en is het gebruik ervan mainstream aan het worden. Ook binnen in de muziekwereld kan AI worden ingezet. In de column van Jos Driessen wordt de link tussen Mike Oldfields “Tubular Bells” en geautomatiseerde patroongeneratie gelegd. ChatGPT zelf zegt het volgende over ‘AI in muziek’: “Kunstmatige intelligentie (AI) heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van muziek en heeft invloed gehad op verschillende aspecten van muziekcreatie, -productie, -distributie en -consumptie. AI-algoritmen kunnen bestaande muziekgegevens analyseren om patronen te identificeren en nieuwe composities te genereren op basis van aangeleerde patronen. AI-tools kunnen helpen bij het genereren van MIDI-sequenties en het arrangeren van muzikale elementen, waardoor het productieproces wordt gestroomlijnd.”

Het is dan ook niet onbegrijpelijk dat, zoals overigens geldt voor alle nieuwe technologieën, er een zekere mate van angst is voor het onbekende. Deze angst kan voortkomen uit verschillende bronnen, waaronder zorgen over verdringing van banen, privacykwesties, ethische overwegingen en het potentieel van AI-systemen om de menselijke intelligentie te overtreffen. Kennen we niet allemaal de dystopische sciencefictionfilms waarin de machines de mensheid vernietigen? Ook in ons muziekgenre zijn hieraan meerdere albums opgedragen, denk aan “The Source” van Ayreon of “The Astonishing” van Dream Theater.  

Deze angst voor AI inspireerde Mariusz Duda om een album te maken waarin ‘geluiden overeenkomen met de boodschap’. En omdat “Afr IA d” een album is geworden met vooral elektronische muziek, anders dan wat Duda eerder heeft gedaan met Riverside en Lunatic Soul, is het een soloalbum geworden. Het ligt meer in de lijn van de Lockdown-trilogie, die Duda van 2020 tot 2022 opnam tijdens de coronapandemie. 

Het album start met Taming Nightmares, een heerlijk elektronisch muziekstuk dat onheilspellend begint met futuristische, machinale computergeluiden. Daarna een herkenbare melodie die zeker gelijkenis toont met de hiervoor al genoemde compositie van Mike Oldfield. De muziek klinkt beangstigend en tegelijkertijd vertrouwd, indrukwekkend en intrigerend. Onduidelijk waar deze muziek je gaat brengen. Duda neemt je mee in de verhaallijn van het album; de schijnbare contradictie tussen de angst voor het onbekende en het verlangen naar kennis en wetenschappelijke nieuwe ontdekkingen. 

Dit is het eerste soloalbum waarbij Duda elektrische gitaren heeft toegevoegd aan zijn elektronische composities. En dit werkt uitstekend. Op het eind van het eerste nummer horen we de voortreffelijke gitaarsolo’s van Mateusz Owczarek. Dergelijke solo’s keren nog een aantal keren terug op het album. Een schitterende aanvulling op dit verder specifiek elektronische album. 

Het eerste nummer van dit album, dat in september al verscheen, is Embracing The Unknown. Dit nummer sluit het album op passende wijze af. De slotboodschap lijkt te zijn dat we niet bang hoeven te zijn voor deze technische vooruitgang. Duda zelf zegt hierover: “Hoewel AI zich blijft ontwikkelen in de muziekindustrie, is het essentieel om rekening te houden met de ethische implicaties en mogelijke impact op het creatieve proces. Veel kunstenaars en professionals onderzoeken de balans tussen het gebruik van AI als hulpmiddel en het behoud van menselijke creativiteit en expressie.” Dit nummer is wellicht het beste nummer van het album en zeker het heftigste, mede dankzij het fantastische gitaarwerk van Owczarek. Het komt ook het dichtst bij zijn andere werk met Riverside en Lunatic Soul.

Een maand later, in oktober 2023, verscheen het tweede nummer, Bots’ Party, op de verschillende muziekplatforms. Dit nummer is geïnspireerd op Franse elektronische muziek en videogames met robots erin (NieR:Automata, Stray, Machinarium). Verder horen we invloeden van andere elektronische muziekgiganten zoals Jean Michel Jarre, Tangerine Dreams en Vangelis. De gitaarsolo aan het eind is wederom schitterend en gaat door merg en been. De elektronische muziek en het gitaargeweld lijken hier perfect op elkaar aan te sluiten. 

Het derde nummer van dit album dat via de muziekkanalen is verspreid is de lovesong van het album. De titel I Love To Chat With You refereert enerzijds aan ChatGPT en anderzijds aan contact en liefde. De gesynthesizeerde stemmen lijken de liefde naar elkaar uit te spreken.

Ook alle andere nummers op het album zijn heel divers. Good Morning heeft een continue beat met een vast ritme, Fake Me Deep, Murf is rustgevend, Why so Serious, Cassandra? heeft een dancebeat en Mid Journey to Freedom is technisch complex met robotgeluiden en een hoofdrol voor de drumcomputer.

Mariusz Duda heeft met zijn vierde soloalbum een uniek product op de markt gezet. Volgens hemzelf is dat compleet anders dan wat hij eerder heeft gedaan en de distributeur waarschuwde zelfs dat het niet vergelijkbaar is met Riverside en Lunatic Soul. Deze waarschuwing wil ik hier dan ook maar plaatsen, maar het album verdient het om nader te worden beluisterd en onderzocht. Het vakmanschap van deze multi-instrumentalist, verwijzingen naar zijn andere werk en het werk van verschillende elektronische grootheden in de progressieve muziek, maken het zeker de moeite waard om je te verdiepen in deze muziek. Wees niet bang voor het onbekende en sta open voor nieuwe ontwikkelingen. Omarm het onbekende. 

Als laatste nog een noot van de muzikant: “Ik wil benadrukken dat mijn nieuwe album niet is gecomponeerd door kunstmatige intelligentie :) Ik probeerde het zo goed mogelijk op een traditionele manier te doen, waarbij ik alle instrumenten zelf opnam.” Ook deze recensie is zonder hulp van AI tot stand gekomen (met uitzondering van de eerste quote, die duidelijk is aangegeven).